[ archief ] Vande site mr. M. Rompelberg tegenstelling rechter Almelo

[JOOST1]

In tegensteling tot de uitspraak van de rechter in Almelo

Rechter: echtgenote kan aandelenlease vernietigen
(1 december 2003)
NRC Handelsblad berichtte op 28 november jl. dat de Kantonrechter in Amsterdam bij tussenvonnis heeft bepaald dat aandelenlease is aan te merken als huurkoop waardoor het een vorm van koop op afbetaling is, waarbij de huwelijkspartner toestemming moet geven voor het aangaan ervan. Indien de huwelijkspartner géén toestemming heeft gegeven en de overeenkomst tóch is gesloten, kan de niet instemmende partner de overeenkomst via een buitengerechtelijke verklaring vernietigen. Ook kan de partner vorderen dat de rechter de overeenkomst vernietigt.
Ofschoon de exacte tekst van het tussenvonnis ons nog niet bekend is (tussenvonnissen worden zelden gepubliceerd) zullen wij onderstaand trachten aan de hand van het krantenbericht het belang van deze uitspraak uit te leggen. Dit rechterlijk oordeel (dat voor betrokkenen verregaande consequenties heeft) was te verwachten, alle andersluidende berichten van Dexia ten spijt.

1. Relevantie
Volgens het AFM rapport uit oktober 2003 stonden op het hoogtepunt van de aandelenlease hype ongeveer 750.000 contracten uit, tot een waarde van ongeveer 6,5 miljard euro. Bij de aanbieders is Dexia is martkleider met 60% van alle aandelenleaseproducten. Medio 2003 stond 95% van alle nog uitstaande contracten op verlies. Bij zeer veel overeenkomsten had de huwelijkspartner niet meegetekend. Het is maatschappelijk zeer relevant of deze niet-instemmende partner de mogelijkheid heeft tot vernietiging van de lease-overeenkomst.

2. Toepasselijkheid art. 1:88 lid 1 sub d BW op aandelenlease
Volgens dit artikel behoeft een echtgenoot toestemming van de andere echtgenoot voor het sluiten van overeenkomsten van koop op afbetaling ten laste van het huwelijksvermogen. Aandelenlease betreft huurkoop van effecten. Huurkoop is een vorm van koop op afbetaling in de zin van art. 7A:1576 BW. Laatstgenoemd artikel spreekt (ergens in een bijzin) over “zaken”, maar volgens lid 5 van dat artikel vindt het overeenkomstige toepassing op huurkoop van vermogensrechten, zoals aandelen. Volgens de wet moet de toestemming van de huwelijkspartner in geval van aandelenlease schriftelijk worden verleend.

Het is wellicht bekend dat de stichting Eegalease collectief de belangen behartigt van huwelijkspartners die geen toestemming hebben gegeven aan hun partner tot het sluiten van een aandelenlease-overeenkomst. De stichting, die de belangen van ongeveer 15.000 aangeslotenen behartigt, heeft bij de Kantonrechter te Amsterdam een vordering aanhangig gemaakt. De stichting zegt zich in haar mening gesteund te weten door ten minste één hoogleraar, die vindt dat de vernietigingsmogelijkheid ex art. 1:88 jo 89 BW ook geldt voor huurkoop van aandelen.

Volgens Dexia is art. 1:88 lid 1 sub d BW niet van toepassing op vermogensrechten zoals aandelen maar slechts op roerende zaken. Nu aandelen geen roerende zaken zijn, zou de niet meetekenende huwelijkspartner geen mogelijkheid hebben om de aandelenlease-overeenkomst(en) te vernietigen. Dexia zegt dat haar mening wordt gedeeld door drie hoogleraren verbonden aan de Universiteit Nijmegen: S.C.J.J. Kortmann (hoogleraar burgerlijk recht), M.J.A. van Mourik (hoogleraar notarieel recht) en A.J.M. Nuytinck (hoogleraar personen- en familierecht). Ondanks herhaald verzoek heeft Dexia het beweerdelijk uitgbrachte advies van deze hoogleraren niet aan ons kantoor getoond.

Deze handelswijze geeft te denken. Hoogleraren zijn wetenschappers van hoog niveau die onderzoek verrichten en daarover publiceren in boeken en vakbladen of anderszins deelnemen aan het publieke debat. In de confrontatie met argumenten van anderen blijkt dan hoe sterk hun redenering is. In dit geval wordt de redenering van de hoogleraren geheim gehouden. Zij hebben hun stelling niet in het openbaar gemotiveerd of verdedigd. Niettemin staan zij toe dat zij door Dexia in hun hoedanigheid van hoogleraar worden opgevoerd om gewicht te verlenen aan een discutabele mening in een maatschappelijk zeer relevante discussie. Zulke houding is bepaald onwetenschappelijk. Zo lang de Dexia-gezinde visie van de hoogleraren niet openbaar is gemaakt is zij wetenschappelijk zonder betekenis.

Bovendien lijkt ons het standpunt van de bovengenoemde hoogleraren onjuist. Wij nemen aan dat de hoogleraren verwijzen naar de voorgeschiedenis van art. 1:88 BW in relatie tot de invoering van het Nieuw Burgerlijk Wetboek in 1992. Dit is tamelijk ingewikkeld omdat in de loop der jaren de artikelen in het wetboek zijn hernummerd en inhoudelijk zijn gewijzigd. Bovendien is in het Nieuw Burgerlijk Wetboek (dat sinds 1992 in werking is) de definitie van de begrippen “goederen” en “zaken” omgewisseld ten opzichte van het Burgerlijk Wetboek dat voordien gold.

Het (oude) art. 1:87 BW bepaalde dat een echtgenoot slechts met medewerking van de andere echtgenoot “zaken die kennelijk ten behoeve van de huishouding strekken” op afbetaling kon kopen. Indien de andere echtgenoot de vereiste medewerking niet gaf, dan ging de transactie niet door. Deze bepaling beoogde het huwelijksvermogen te beschermen tegen gewiekste colporteurs die nietsvermoedende huisvrouwen pannen en serviezen op afbetaling verkochten, in het kader waarvan torenhoge rentevergoedingen werden bedongen. Het (oude) art. 1:87 BW sprak van “zaken”, waarmee op dat moment werd bedoeld: “alle goederen en vermogensrechten”. Een bepaling tot bescherming van het huwelijkvermogen tegen overeenkomsten van koop op afbetaling is thans opgenomen in art. 1:88 BW. De beperking tot zaken die kennelijk ten behoeve van de huishouding strekken (een praktisch onwerkbaar criterium) is daarbij vervallen.

De tekst van het huidige art. 1:88 lid 1 sub d BW spreekt (in een bijzin) eveneens van “zaken” maar in het nieuwe BW gaat het dan om roerende zaken. In de Parlementaire behandeling is deze inhoudelijke verandering van de toepasselijkheid van art. 1:88 lid 1 sub d BW in het geheel niet aan de orde geweest. Kennelijk heeft niemand deze verandering, die bij strikte interpretatie zou leiden tot vergaande beperking van de bescherming van het huwelijksvermogen, opgemerkt. Volgens Prof. Mr. A.L.G.A. Stille (aantekening 2 bij art. 1:88 lid 1 sub d BW in de losbladige Kluwer Personen- en Familierecht) vloeit een restrictieve interpretatie die de werking van art. 1:88 BW beperkt tot roerende zaken “niet voort uit de kennelijke bedoeling van de wetgever”.

Daarnaast valt niet in te zien waarom het huwelijksvermogen wél zou moeten worden beschermd bij koop op afbetaling van roerende zaken, en niet bij koop op afbetaling van vermogensrechten die, zoals bij aandelenlease, veel grotere schade aan het huwelijksvermogen kunnen aanrichten.

3. Vernietiging van overeenkomsten van koop op afbetaling ex art. 1:89 BW
Een aandelenlease-overeenkomst die een echtgenoot zonder schriftelijke toestemming van zijn partner heeft gesloten is vernietigbaar. Slechts de partner kan een beroep op de vernietigingsgrond doen. Deze mogelijkheid tot vernietiging geldt echter niet indien Dexia te goeder trouw was (art. 1:89 lid 2 BW). Voor zover wij kunnen overzien is aan dit aspect van de vernietiging ex art. 1:88 jo 89 BW tot dusverre geen aandacht besteed. Onder goede trouw wordt doorgaans verstaan: indien de aanbieder niet wist of behoorde te weten dat de toestemming vereist was (omdat hij niet wist dat de contractant gehuwd was) dan wel dat hij meende en ook mocht menen dat de vereiste toestemming was verleend. Dit laatste lijkt ons bij aandelenlease nimmer van toepassing omdat voor huurkoop schriftelijke toestemming vereist is. Bij gebreke van schriftelijke toestemming van de huwelijkspartner kan een aanbieder dus niet te goeder trouw menen dat deze zijn/haar toestemming heeft gegeven. Het aspect van goede trouw handelt dus met name om de vraag of Dexia kon weten of de contractant gehuwd was en zo nee, of Dexia daarnaar eigener beweging een onderzoek had moeten instellen. Volgens ons had dit laatste behoren te gebeuren.

Niet bij elke rechtshandeling waarop art. 1:89 BW van toepassing kan zijn wordt een contractspartij geacht een onderzoek in te stellen naar het gehuwd zijn van zijn mede-contractant. Maar het is verantwoord om hogere eisten te stellen als het gaat om niet-alledaagse en belangrijke transacties, zoals aandelenlease waarmee vaak forse bedragen gemoeid zijn. Gerekend naar het grote percentage Nederlanders dat gehuwd is moet men eigenlijk van een gehuwd zijn uitgaan en zich bij iedere transactie in waarop art. 1:88 BW van toepassing kan zijn, zich nader op de hoogte stellen. De bankpraktijk betracht bij geldkredietverstrekking gewoonlijk grote behoedzaamheid en vraagt om toestemming van de andere echtgenoot zodra over de noodzaak daarvan twijfel mogelijk is. Hieruit volgt volgens ons dat Dexia een vernietiging ex art. 1:89 BW niet kan afweren, stellende dat zij niet wist dat de contractant gehuwd was, indien zij daarnaar geen deugdelijk onderzoek heeft ingesteld.

4. De (verjaring van de mogelijkheid tot) vernietiging
Een vernietigbare aandelenlease-overeenkomst wordt vernietigd door een buitengerechtelijke verklaring of een rechterlijke uitspraak. Bij een buitengerechtelijke verklaring (dit kan een gewone brief zijn) dient de leasebelegger de vernietigingsverklaring te richten aan de aanbieder van het leaseproduct. De overeenkomst wordt vernietigd op het moment waarop de vernietigingsverklaring de geadresseerde heeft bereikt. De overeenkomst wordt dan geacht nooit te hebben bestaan en op partijen rust de verplichting om elkaar terug te brengen in de vermogenspositie waarin men verkeerde voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst. Om bewijsproblemen te voorkomen wordt geadviseerd deze verklaring per aangetekende post te versturen. Indien de aanbieder van het leaseproduct het met de vernietiging niet eens is dan kan deze slechts het geschil ter beslechting aan de rechter voorleggen. Een vernietigde overeenkomst blijft dus niet bestaan omdat de aanbieder het met de vernietiging niet eens is! Zolang de rechter niet anders heeft beslist blijft de vernietiging gelden. De aanbieder van het leaseproduct kan volgens onst dan ook niet het niet-betaalde gedeelte van een vernietigde overeenkomst als “overstand” laten registreren bij BKR. Immers het geldkrediet bestaat dan niet meer zodat er ook geen overstand kan zijn. Indien de bank toch tot registratie overgaat dient zij en/of BKR deze registratie te corrigeren. Zie onze bijdrage Aandelenlease en BKR registratie.

Een rechterlijke uitspraak vernietigt een lease-overeenkomst, indien de rechter het beroep van de leasebelegger op een vernietigingsgrond aanvaardt. De mogelijkheid tot vernietiging van een aandelenlease-overeenkomst op de voet van art. 1:88 jo 89 BW verjaart drie jaren nadat de huwelijkspartner er achter is gekomen dat de andere partner een aandelenlease-overeenkomst heeft gesloten. Om bewijsproblemen te voorkomen adviseren wij te vernietigen binnen drie jaar na het afsluiten van de overeenkomst.

5. Conclusie
Alweer heeft Dexia in korte tijd een gevoelige slag moeten incasseren. Wij verwijzen naar het bindend advies van de Klachtencommissie DSI en het recente rapport van de Autoriteit Financiële Markten. Naar verluid zal in december a.s. de Klachtencommissie DSI uitspraak doen in de model aandelenlease zaken die in september door haar ter zitting zijn behandeld. Als wij goed zijn geïnformeerd wachtte de Klachtencommissie op de openbaarmaking van het AFM rapport (dat bepaald ongunstig was voor de aanbieders van aandelenlease producten in het algemeen). De voortekenen voor een gestage stroom beleggersvriendelijke jurisprudentie zijn al met al meer dan bemoedigend.

Deze bijdrage werd verzorgd door onze juridisch specialisten in aandelenlease.
Graag verlenen wij u rechtsbijstand en/of treden wij voor u op. Op het rechtsgebied aandelenlease zijn mr. M.M.H.J. Rompelberg, mr. J.P. Van Dyck,
mr. D.D.J.M. Gulpers, mr. M. Garske, mr. S.E.W. Engelen en mr. R.H.J.M. Silvertand werkzaam.

Het boven besproken krantenbericht uit NRC Handelsblad van 29 november 2003 kunt u hier rechtstreeks raadplegen.
Indien u nog vragen heeft, bijvoorbeeld over (de kosten van) onze dienstverlening, neem dan hier contact met ons op. Wij beantwoorden uw vragen zo spoedig mogelijk.

[16again]

Geweldig hoe Mr Rompelberg e.e.a. steeds weer toelicht!

Dexia zegt dat haar mening wordt gedeeld door drie hoogleraren verbonden aan de Universiteit Nijmegen:

In dat stuk moet ik onwillekeurig terugdenken aan de belangenverstrengeling tussen Dexia en de hoogleraren van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Wellicht valt "de 3 van Nijmegen" straks ook van het voetstuk.....

[pardoes]

PB was zo te zien ook al bezig met een mail wisseling.

Antwoord van de drie heren;

-----Original Message-----
From: André Nuytinck
Sent: donderdag 4 september 2003 1:51
To: [email protected]
Cc: Bas Kortmann; M.vanMourik@******
Subject: Re: prof. mr. S.C.J.J. Kortmann, prof. mr. M.J.A. van Mourik en prof. mr. A.J.M. Nuy; betreft Dexia bank Nederland en artikel 1:88 Burgerlijk Wetboek


Geacht bestuur,

Helaas kunnen wij niet op uw verzoek ingaan. Wij hebben advies aan Dexia en aan niemand anders uitgebracht. Het staat ons niet vrij over deze zaak met derden, zoals u, buiten Dexia om te spreken, te meer niet nu deze zaak onder de rechter is. Het spijt ons dat wij u moeten teleurstellen.

Met vriendelijke groet,

prof. mr. A.J.M. Nuytinck

http://www.pay-back.nl/Documenten/email ... twoord.htm

Wanneer mogen ze gaan praten?

Ben benieuwd wat PB geantwoord heeft op deze mail!

[Gast]

joost 1,
wij hebben een contract dat wel door alletwee is getekend, Gianni Romme Effect,
contract is nu afgelopen, hebben voor de 2e keer niet betaald,
moeten we doorgaan met betalen.
we hebben nog geen stappen ondernomen, we weten niet of het zin heeft om de strijd aan te gaan.
maar de maandelijkse termijnen betalen lukt ook niet.
we haaden een 2e hypotheek opgenomen voor de aandelenlease.
35000 gulden.
weet jij of het zin heeft om door te strijden, en weet je dan een goede advocaat.
help ons en zeg aub wat we kunnen gaan doen

[JOOST1]

KIJK EENS OP DEZE SITE


WWW.hccnet.nl/l.blok/.