De energiemarkt en salderen: hoe komt de prijsvorming tot stand?

[Jede]

Goedendag,

In navolging van het inmiddels gesloten topic over salderen leek het mij – zelf werkzaam in de energiesector – goed om uit te leggen hoe de prijsvorming tot stand komt. Er werden daar een aantal aannames gedaan die niet kloppen. Ik doel er dus niet op een nieuwe discussie te starten, maar hopelijk lukt het me wel dit zo simpel mogelijk uit te leggen.

1. U verbruikt alleen stroom

De elektriciteitsprijs die u betaalt bestaat uit de kale langetermijn prijs voor elektriciteit op moment van afsluiten van het contract, opslag voor mismatch met de marktsituatie op het moment dat u daadwerkelijk de elektriciteit verbruikt, winstopslag energieleverancier (die moet natuurlijk ook ergens van leven) en overheidsheffingen bestaande uit Energiebelasting, Opslag Duurzame Energie en BTW.

Langetermijn prijs elektriciteit: de stroom die de energieleverancier aan u levert koopt de energieleverancier tegelijkertijd in op de langetermijnmarkt, dit is de ICE Endex markt (https://www.theice.com/marketdata/reports/159) of via een bilaterale afspraak. Hierop wordt gehandeld in blokken stroom voor zowel baseload/basislast (dus elk uur) of peakload (ma-vr van 8u tot 20u).

Opslag mismatch met de marktsituatie op het moment dat u daadwerkelijk verbruikt: de blokken ingekochte stroom op de langetermijnmarkt zijn “vast”, dat wil zeggen elk uur of elk piekuur hetzelfde volume. Uw daadwerkelijke verbruik is natuurlijk niet elk uur hetzelfde, dus er dient op bepaalde momenten extra bijgekocht te worden of extra verkocht te worden. Dit gaat op dag vooruit basis op de spotmarkt, waarop per uur een andere prijs geldt: https://www.epexspot.com/en/market-data ... le&period=

Stel u heeft eind vorig jaar een energiecontract gesloten met daarin een kale leveringsprijs van 0,05 per kWh en u verbruikt vandaag meer dan verwacht werd, dan wordt dit verschil tegen een bedrag van 0,20 per kWh ingekocht door de energieleverancier.
Dit geeft ook meteen het risico aan voor alle energieleveranciers als we deze winter een koudere periode krijgen waarin het momentane verbruik een stuk hoger ligt, er moet dan duurder ingekocht worden dan waarvoor de energieleverancier het aan de eindgebruiker levert. Aangezien die prijzen zo enorm gestegen zijn zit dit niet in de opslag verwerkt en levert het verlies op. Anderzijds zijn er ook energieleveranciers die misschien niet het gehele volume op de langetermijnmarkt ingekocht hebben omdat zij dachten dat de prijs zou dalen en er handelswinst te behalen viel, dat kan er voor zorgen dat ook zonder koude periode er nog leveranciers om gaan vallen.

Behalve het te verwachtten verbruik voor de volgende dag kan het daadwerkelijke verbruik op de dag zelf ook nog van moment tot moment verschillen, dit wordt via de onbalansmarkt verrekend: https://www.tennet.org/bedrijfsvoering/ ... index.aspx

Het uiteindelijke doel is telkens het in balans houden van het elektriciteitsnet, waarbij de prijs heel laag/negatief kan zijn om te zorgen dat energieproductie uitgezet wordt of heel hoog zodat er extra geproduceerd wordt.

2. U produceert alleen stroom

Dit zal bij een consument natuurlijk niet zo snel voorkomen, maar wel goed ten behoeve van de vergelijking. De prijsopbouw werkt bijna hetzelfde, met het verschil dat de overheidsheffingen hier niet door de overheid in rekening gebracht worden en de opslag voor de mismatch met de marktsituatie hier een afslag is.

Daarbij zal die afslag hier over het algemeen groter zijn aangezien de mismatch een stuk groter is. Immers, u, ik en de energieleveranciers weten bijvoorbeeld nog niet wat u op 16 juni volgend jaar tussen 14u en 15u gaat produceren. Dat kan bij bewolkt en buiig weer heel weinig zijn en bij zonnig en niet al te warm weer heel veel. Om die reden bieden ook steeds minder energieleveranciers een vaste prijs voor teruglevering aan, al valt dit op kleinverbruikaansluitingen nog wel mee. Dat heeft overigens ook met de manier van bemetering te maken.

Bericht 1 van 2

[Jede]

3. U verbruikt en produceert stroom

Dezelfde principes als in voorgaande 2 situaties gelden, met het verschil dat hier salderen om de hoek komt kijken. Fysiek saldeert u alleen wat er gelijktijdig verbruikt en geproduceerd wordt. Dus stel u heeft apparaten aanstaan die bij elkaar 1kWh verbruiken en uw zonproductie levert op dat moment 1,5kWh, dan levert u 0,5kWh terug en saldeert u achter de meter dus 1kWh. Gezien de grote variabiliteit in hernieuwbare productie zal uw energieleverancier deze 0,5kWh tegen de spotprijs van dat moment van u inkopen.
Echter, op papier mag u nu nog het verbruik tegen uw productie wegstrepen.

De overheid legt dus het verschil tussen uw leveringsprijs en uw terugleveringsprijs bij, inclusief alle overheidsheffingen. Deze regeling is in het leven geroepen om de aanschaf van zonnepanelen te stimuleren en nu het ook zonder salderen een redelijke terugverdientijd heeft voor een consument wordt het tijd om hier weer afscheid van te nemen, dit zou immers nooit een permanente regeling zijn.

Daarbij zorgt dit op papier salderen dat er ook geen financiële prikkel is voor de aanschaf van een opslagsysteem, iets dat wel hard nodig is om in die markt snelle kostprijsdalingen te bewerkstelligen en zo de energietransitie vooruit te helpen. Met een opslagsysteem komen overigens ook andere verdienmodellen in zicht, zo zouden energieleveranciers verschillende bezitters van een opslagsysteem in een pool kunnen doen en op afstand besturen waarbij gebruik gemaakt wordt van de onbalansmarkt om het evenwicht op het elektriciteitsnet te behouden. Hiermee zijn er veel grotere verdiensten te behalen als het betalen van de leveringsprijs van stroom voor de teruglevering.

Verder kan het helpen om ook de energieuitwisseling te monitoren en zo te bepalen wanneer de wasmachine aan te zetten. Ikzelf gebruik hiervoor de P1 meter van Home Wizard, die kost drie tientjes. Maar er zijn natuurlijk nog meer en nog geavanceerdere monitoringssystemen.

Hopelijk maakt het uitsplitsen van deze situaties in elk geval helder dat a) levering en teruglevering verschillend zijn en b) vooral het momentum van belang is voor de bepaling van de waarde die de (terug)geleverde stroom op enig moment heeft. Voor wie nog wat meer wil weten over hoe de prijsvorming op de spotmarkt tot stand komt is dit nog een aardige link: https://www.next-kraftwerke.be/nl/weten/merit-order/

Nu is het nog zo dat alleen hetgeen u over een jaar meer geproduceerd dan verbruikt heeft tegen een apart terugleveringstarief vergoed wordt, na afschaffen van de salderingsregeling geldt dat voor elke kWh die teruggeleverd wordt. Dus stel u verbruikt 2000kWh en haalt daarvan 1200kWh van het net af, dan heeft u achter de meter dus 800kWh zelf verbruikt. Als uw jaarproductie 2500kWh was, dan heeft u 2500 – 800 = 1700kWh aan het net teruggeleverd. Met de salderingsregeling ontvangt u een apart teruglevertarief voor 2500 – 2000 = 500kWh, na afschaffen hiervan ontvangt u een apart teruglevertarief voor de daadwerkelijke teruglevering van 1700kWh.

Dit lijkt voor sommigen oneerlijk, maar voor de terug te leveren stroom wordt door de energieleverancier een andere prijs ontvangen van de markt dan er door de energieleverancier betaald wordt voor de te leveren stroom aan eindgebruikers. Dit verschil wordt nu nog door de overheid bijgelegd, maar als de overheid niet meer bijspringt dan gaat een energieleverancier het natuurlijk niet lang volhouden als zij er meer voor zou moeten geven dan dat de stroom waard geweest is.
Behalve het prikkelen om aan de opslagsystemen te gaan en zo de energietransitie vooruit te helpen kost het de overheid met het snelgroeiend aantal consumenten met zonnepanelen natuurlijk ook veel geld. Ter vergelijking, in de nieuwe subsidieregelingen voor grootverbruikaansluitingen wordt er voor windenergie maximaal €0,02 per kWh bijgelegd en voor zonneenergie maximaal €0,04 per kWh. Met de huidige energieprijzen ontvangen deze producenten helemaal geen subsidie aangezien de marktprijs hoger ligt dan hun kostprijs. Met de energieprijzen van de voorgaande jaren legt de overheid in de salderingsregeling zo’n €0,18 per kWh bij en dat is met de huidige energieprijzen zelfs nog hoger. Dat geeft wel aan dat het ook gewoon een dure regeling is terwijl deze qua terugverdientijd voor een consument niet per se meer nodig is.

Bericht 2 van 2

[de auditu]

Heel leerzaam artikel.

[Erthanax]

Dank voor de uitgebreide uitleg.

[alfatrion]

Ik heb de mods gevraagd dit topic sticky te maken.

[Radar]

Ik heb de mods gevraagd dit topic sticky te maken.

Aangezien het momenteel natuurlijk best een actueel onderwerp is, heb ik daar geen bezwaar tegen. Bij dezen geregeld.

Groeten, Radar^SK

[PGros]

Dus stel u heeft apparaten aanstaan die bij elkaar 1kWh verbruiken en uw zonproductie levert op dat moment 1,5kWh, dan levert u 0,5kWh terug en saldeert u achter de meter dus 1kWh.

Salderen is het aan het elektriciteitsnet geleverde kWh's verrekenen met de op andere momenten afgenomen kWh's.
Wat hier als voorbeeld gegeven wordt dat is gewoon het directe verbruik van de zonne-energie. Dit is geen salderen en wordt door de energiemeter ook helemaal niet gemeten.
In het voorbeeld wordt de 0,5 kWh dus later gesaldeerd als je bijvoorbeeld 's avonds stroom verbruikt.

[Hawk-Eye]

Dus stel u heeft apparaten aanstaan die bij elkaar 1kWh verbruiken en uw zonproductie levert op dat moment 1,5kWh, dan levert u 0,5kWh terug en saldeert u achter de meter dus 1kWh.

Salderen is het aan het elektriciteitsnet geleverde kWh's verrekenen met de op andere momenten afgenomen kWh's.
Wat hier als voorbeeld gegeven wordt dat is gewoon het directe verbruik van de zonne-energie. Dit is geen salderen en wordt door de energiemeter ook helemaal niet gemeten.
In het voorbeeld wordt de 0,5 kWh dus later gesaldeerd als je bijvoorbeeld 's avonds stroom verbruikt.

even goed lezen, er staat u saldeert ACHTER de meter dus enz enz....

er staat dus eigenlijk u wekt 1,5 op en verbruikt direct 1....

[PGros]

Ja ik lees goed. Er staat duidelijk saldeert en dat is het niet. Je zegt zelf "er staat dus eigenlijk" maar wil dus zeggen "hij bedoelt" en als hij zou schrijven "verbruikt direct" dan klopt het.

[Jede]

Het gaat inderdaad om direct verbruik van je opgewekte elektriciteit uit zonne-energie, maar voor de vergelijking vond ik het eenduidiger en begrijpelijker om in dezelfde terminologie te blijven spreken. Bovendien wordt in de markt bij grootverbruik aansluitingen ook vaak de term "achter de meter salderen" gebruikt i.p.v. direct verbruik.

Daarover gesproken, bij veel met name nieuwbouwwoningen met een tuin op het oosten of westen zie ik dat de panelen vaak aan 1 kant gelegd worden. Echter, aangezien met het afbouwen van de salderingsregeling direct verbruik het meeste oplevert is het veel verstandiger op beide dakvlakken (dus zowel oost als west georienteerd) een rijtje panelen te leggen. Je produceert dan al eerder op de dag en eindigt later op de dag terwijl het verbruik bij de meeste mensen eveneens aan het begin van de dag en vanaf de namiddag het hoogst is. Dus voor wie nog aan de zonnepanelen wil, doe er uw voordeel mee.

[rens99]

“Stel u heeft eind vorig jaar een energiecontract gesloten met daarin een kale leveringsprijs van 0,05 per kWh en u verbruikt vandaag meer dan verwacht werd, dan wordt dit verschil tegen een bedrag van 0,20 per kWh ingekocht door de energieleverancier.”
Lachwekkend!
Alsof een energieleverancier ooit zou inkopen voor 0,20 per kWh
De gemiddelde prijs voor energieleveranciers was in 2020 € 0,045 en natuurlijk nooit bij lange na nooit 0,20

“Fysiek saldeert u alleen wat er gelijktijdig verbruikt en geproduceerd wordt. ”
Is ook zo’n mooie.
Als ik gelijktijdig opwek wat ik gebruik, staan beide meters stil.
Er is geen meter voor wat ik gelijktijdig opwek en gebruik en als die er zou zijn dan zou deze op 0 staan, want er komt niets op of van het net. Fysiek gebeurt er dus niets en er valt niets te salderen. Niemand meet en weet wat je opwekt en tegelijk gebruikt.

Er zijn bij een slimme meter of een digitale meter maar twee tellers verplicht.
1 teller die weergeeft wat je van het net afneemt en 1 die weergeeft wat je aan het net levert
Alleen de teller die weergeeft wat je aan het net levert is bij salderen van belang.
Wat je gebruikt heeft geen enkele invloed op wat je mag salderen, mits je niet meer opwekt dan je gebruikt.
Als de teller voor gebruik op 2000 staat en voor leveren op 800 mag je 800 salderen.
Maar ook al staat de teller voor gebruik op 1000 of 3000 of 4000 en de teller voor leveren staat op 800, dan mag je 800 salderen.
Sommigen denken dat de teller op de omvormer er iets mee te maken heeft, maar ook die heeft er niets mee te maken.
Alleen die ene teller heeft te maken met salderen.

Deze 800 kWh gaan in secondes na opwekken van je zonnepanelen naar andere gebruiker(s)
Ze wordt nooit opgeslagen ergens en gaat ook niet over grote afstanden, de kans is groot dat het bij je buren of je straat komt.
In dit voorbeeld heb je 800 kWh aan het net geleverd aan heel veel andere gebruikers en die betalen aan de overheid 15 per kWh en aan de energieleveranciers wat zij hebben afgesloten met hun energieleverancier en dat is iets tussen 5 en 7 cent per kWh

[Geip Suusje]

Stel:
We hebben een slimme meter met telwerken levering hoog&laag en teruglevering hoog&laag,
Ik heb een hoog gebouw met een 1 lift, zonder contragewicht. Er zijn geen verdere stroomverbrikers. Er is geen teruglevercontract zoals bij zonnepanelen.
Het traject omhoog vergt 1 kWh. Kost € 0,25.

Als de lift naar beneden gaat levert hij 1 kWh energie.
Loopt de levering teller dan achteruit á €0,25?
Of gaat het via de teruglevering teller (waarvoor je geen teruglevercontract hebt á €0,05)?


Hoe wordt die energieën geregistreerd en afgerekend?
(Als de liftinstallatie wrijvingsloos werkt kost hij per cyclus op-en-neer gemiddeld geen energie)
(Ik vermoed... dat de lift bij dalen via de teruglevering teller keurig 1 kWh registreert, maar dat je er niets voor betaald krijgt.)
(Of het is "vanzelfsprekend" dat er ook zonder teruglevercontract wordt gesaldeerd.)

[alfatrion]

Niemand meet en weet wat je opwekt en tegelijk gebruikt.

Dat is een kwestie van je meters uitlezen. Je omvormer heeft er ook een meter.

[alfatrion]

Als de lift naar beneden gaat levert hij 1 kWh energie.
Loopt de levering teller dan achteruit á €0,25?
Of gaat het via de teruglevering teller (waarvoor je geen teruglevercontract hebt á €0,05)?

Een oude meter loopt terug, een nieuwe registreert dit apart.

Ik vermoed... dat de lift bij dalen via de teruglevering teller keurig 1 kWh registreert, maar dat je er niets voor betaald krijgt.

Lijkt mij een gevalletje ongerechtvaardigde verrijking, maar zou nader bestudeerd moeten worden.

[kweenie]

“Stel u heeft eind vorig jaar een energiecontract gesloten met daarin een kale leveringsprijs van 0,05 per kWh en u verbruikt vandaag meer dan verwacht werd, dan wordt dit verschil tegen een bedrag van 0,20 per kWh ingekocht door de energieleverancier.”
Lachwekkend!
Alsof een energieleverancier ooit zou inkopen voor 0,20 per kWh
De gemiddelde prijs voor energieleveranciers was in 2020 € 0,045 en natuurlijk nooit bij lange na nooit 0,20

De gemiddelde prijs van 2020 zegt dus helemaal niets over de huidige inkooptarieven. Het grote probleem voor sommige energiebedrijven is juist dat de inkooptarieven op dit moment zo buitensporig veel hoger liggen dan vorig jaar. En dat bij een slecht inkoopbeleid die bedrijven in grote problemen kunnen komen.

De inkooptarieven voor de energiebedrijven liggen momenteel op ongeveer 17 ct per kWh. Begin deze maand hebben ze zelfs even gekiekt op 30 ct. Leuk dat dit vorig jaar nog onder de 4 ct zat, maar daar heb je nu dus niets aan.

[klaartje59]

.Dus als ik het even heel simpel mag vertalen:
Nu met salderen wordt aan eind van het jaar bekeken wat ik heb verbruikt, bv 3200 KWh. Mijn zonnepanelen hebben 2800 KWh opgeleverd dus moet ik nog voor 400KWh betalen voor dat jaar.

Als salderingsregeling is afgeschaft wordt de opgewekte elektriciteit via zonnepanelen liefst zoveel mogelijk direct door mij verbruikt bv door wasmachine enz. Want wat wordt opgewekt en niet meteen wordt verbruikt, gaat door naar elektriciteitsbedrijf en krijg ik er bv 0,03 voor per KWh. 's Avonds wordt er niets opgewekt maar gaan bv wel lampen de lampen aan. Die elektriciteit kan dus niet van de zonnepalen komen dus die moet ik dan van elektriciteitsbedrijf krijgen en dus voor betalen bv 0,20ct.

Na afschaffen salderen is het dus belangrijk dat je zoveel mogelijk de opgewekte energie meteen verbruikt want wat je opwekt en niet meteen verbruikt gaat meteen terug naar elektriciteitsbedrijf en daar krijg je bv 0,03ct voor. Terwijl je, op momenten dat je geen stroom opwekt de stroom voor bv 0,20 moet kopen.

Tenzij je dus zelf een opslag laat aanleggen om opgewekte stroom zelf te bewaren en te gebruiken op momenten dat het jou uitkomt.
En dat zal dus weer gestimuleerd gaan worden.

Zeg ik het zo goed?

[Lady1234]

En zo staat het al een keer uitgelegd.

[Jede]

“Stel u heeft eind vorig jaar een energiecontract gesloten met daarin een kale leveringsprijs van 0,05 per kWh en u verbruikt vandaag meer dan verwacht werd, dan wordt dit verschil tegen een bedrag van 0,20 per kWh ingekocht door de energieleverancier.”
Lachwekkend!
Alsof een energieleverancier ooit zou inkopen voor 0,20 per kWh
De gemiddelde prijs voor energieleveranciers was in 2020 € 0,045 en natuurlijk nooit bij lange na nooit 0,20

De gemiddelde spotprijs over 2020 was €32,25 per MWh, oftewel 0,032 per kWh. Vandaag de dag wordt echter wel degelijk tegen prijzen van 0,20 per kWh gekocht en verkocht, 7 oktober was tot nu toe de duurste dag met het duurste uur zelfs €443,- per MWh (oftewel dus 0,443 per kWh). Onderstaand de grafiek met daggemiddelde spotprijzen voor baseload (alle uren) en peakload (8-20u) van de afgelopen maand die u ook kunt benaderen via de link naar de EPEX website in mijn originele bericht waarmee ik dit topic gestart heb:

EPEX Power NL afgelopen maand.png (68.2 KiB) 1034 keer gedownload | Inbreuk op auteursrecht?

“Fysiek saldeert u alleen wat er gelijktijdig verbruikt en geproduceerd wordt. ”
Is ook zo’n mooie.
Als ik gelijktijdig opwek wat ik gebruik, staan beide meters stil.
Er is geen meter voor wat ik gelijktijdig opwek en gebruik en als die er zou zijn dan zou deze op 0 staan, want er komt niets op of van het net. Fysiek gebeurt er dus niets en er valt niets te salderen. Niemand meet en weet wat je opwekt en tegelijk gebruikt.

Uw meter mag dan wel stilstaan, de energie moet toch ergens heen en dit gaat het elektriciteitsnet in waar het voor onbalans zorgt. Het klopt dat een energieleverancier niet weet wat u opwekt en verbruikt tegelijkertijd, overigens is dit voor een leverancier vanuit het oogpunt van een zo goed mogelijke forecast en bieding naar de elektriciteitsbeurzen dan ook probleem. Uitgangspunt is immers het in balans houden van het elektriciteitsnet en des te meer de leverancier weet des te beter zij daarin slaagt. Gevolg daarvan is vervolgens weer het kunnen rekenen met een lagere opslag voor dit effect in de prijs, wat dan weer al haar klanten ten goede komt. Het blijft immers een hoog competitieve markt.
Uzelf kunt dit overigens wel meten als u een slimme of digitale meter heeft. Ik houd in Excel mijn maandopwek bij door de omvormer uit te lezen en tevens ontvang ik maandelijks een overzicht van mijn levering en teruglevering. Zo reken ik uit wat ik direct verbruikt heb (opwek minus teruglevering) en hoeveel inkoopkosten ik dus vermeden heb. Het is geen noodzaak, maar ik vind het gewoonweg leuk om te doen en bij te houden.

Zeg ik het zo goed?

Helemaal correct!

[grun]

Uzelf kunt dit overigens wel meten als u een slimme of digitale meter heeft. Ik houd in Excel mijn maandopwek bij door de omvormer uit te lezen

Om het uitlezen makkelijk te maken is er voor Growatt omvormers een wifi module te koop voor slechts 11 euro (plus verzendkosten). Ik dacht dat die dingen veel duurder waren.
https://www.solar-outlet.nl/growatt-gro ... i-kit.html

[kweenie]

Uzelf kunt dit overigens wel meten als u een slimme of digitale meter heeft. Ik houd in Excel mijn maandopwek bij door de omvormer uit te lezen

Om het uitlezen makkelijk te maken is er voor Growatt omvormers een wifi module te koop voor slechts 11 euro (plus verzendkosten). Ik dacht dat die dingen veel duurder waren.
https://www.solar-outlet.nl/growatt-gro ... i-kit.html

Ik had het idee dat het tegenwoordig bijna standaard is dat je omvormer een aansluiting op je thuisnetwerk en/of internet heeft. Zelf kijk ik voor de lol een paar keer per jaar in de App van mijn omvormer, vooral bij de jaarafrekening van het energiebedrijf.