[ archief ] Iedereen aan de warmtepomp? Een op de vijf is ontevreden

[Ivo.w]

Beste "Kennishouder",

Met betrekking tot warmtepompen en energie doe je je naam bepaald geen eer aan. Zoveel onzin kraam je uit in je opsomming.

Het grootste probleem waar in de media nog nauwelijks over gesproken wordt is naar mijn mening het afschaffen van de salderingsregeling. Gisteren kwam ook in het programma van Radar naar voren dat wanneer je voldoende (lees: heel veel) zonnepanelen op je dak hebt liggen je de stroom voor de warmtepomp zélf kan opwekken. Daarbij wordt echter vergeten dat overdag, wanneer de zon dus schijnt, de stroom ingevoerd wordt in het net. En in de avonduren heb je het, vooral tijdens kouden dagen, i.e. < 7 C., diezelfde stroom weer nodig om je warmtepomp te laten draaien. Wanneer de salderingsregeling wordt afgeschaft gaat dat dus niet meer, oftewel je krijgt (nu) ca. € 0,07 terug voor elke ingevoedde kWh, maar je betaald (!) voor elke teruggehaalde kWh straks minimaal € 0,25.

De salderingsregeling wordt voorlopig niet afgeschaft, maar vervangen voor een terugleversubsidie. Het effect ervan is dus véél kleiner dan je hier voorrekent.

Een normaal huishouden met een warmtevoorzieningsapparaat van ca. 20 kW gaat (ook bij goede isolatie) minimaal € 1.200 méér per jaar betalen wanneer er niet meer gesaldeerd kan worden. Weg afschrijving (lees: terugverdienen) zonnepanelen voor, nota bene, de gehele afschrijvingstermijn van de zonnepanelen en installatie (ca. 25 jaar?).

Een 'normale' warmtepomp heeft geen afgiftevermogen van 20kW. Warmtepompen voor woningen hebben een vermogen van ca 5 tot 16kW, waarbij de zwaarste uitvoeringen zijn bedoeld voor grote vrijstaande woningen. De meeste rijtjeshuizen kunnen zonder al te ingrijpende verbouwing goed af met minder dan 10kW afgiftevermogen. Een nieuwbouw rijtjeshuis heeft al meer dan genoeg aan 5kW. Voor mijn woning met 7kW warmtepomp heeft de warmtepomp 2500kWh per jaar nodig (inclusief warm water voor douche en keuken). Dat kost bij 25ct/kWh 625 euro. De helft van het bedrag wat je noemt.

En denk nou niet dat je 20 kW met batterijen tijdelijk kunt opslaan, kan wel maar is heel duur (heb je ca. 3 Powerwalls van 7 kW per stuk a € 3.500 voor nodig). En wat als een week de zon niet schijnt, waar haal je dan 7 x 20 kW = 140 kW vandaan? Met 20 Powerwalls (€ 70.000)? En dan de afschrijving van die batterijen is ca. 15 jaar? Nog een keer nieuwe batterijen?

Allereerst: hier haal je vermogen (kW) en hoeveelheid energie (kWh) volledig door elkaar, je rekensommetje slaat dus helemaal nergens op.

Vervolgens: een warmtepomp van 20kW is niet nodig. Gaan we uit van 10kW dan is het opgenomen vermogen bij een slechte COP van 3 slechts 3,33kW als de warmtepomp op volle toeren draait. Hoeveel kWh dat is, kun je niet zomaar zeggen. Dat hangt namelijk af van de tijdsduur. Een warmtepomp zal zelden urenlang achterelkaar op volle toeren draaien.
Het klopt wel dat je de voor de winter benodigde energie niet op realistische wijze kunt opslaan in accu's.

Een veel gehoord argument van de overheid is dat ze bij invoeding energiebelasting mislopen ...? Die kWh die bij ons het pand verlaat wordt heus wel ergens anders weer gebruikt, en daar wordt dus energiebelasting over betaald. En in de winter wanneer wij weer stroom van het net halen betalen we feitelijk over "onze eigen' kWh-en wéér energiebelasting ..? En het is een fabeltje dat er energieoverschot is. Uit Duitse onderzoeken blijkt (en daar hebben ze heel wat meer zonnepanelen dan wij in Nederland) blijkt dat daarvan slechts 5 dagen per jaar sprake van is, ... wanneer ..., ten tijde van feestdagen wanneer de fabrieken niet draaien.

Kortom: warmtepompen hebben stroom nodig, stroom die in de zomer aan het net wordt geleverd en in de winter weer gebruikt kan worden. Laten we ons richten op het voorkomen dat Wiebes zijn plannen rondom het afschaffen van de salderingsregeling uitvoert. Het is de nekslag voor NOM-woningen (Nul Op de Meter) en draagt niet bij tot duurzaamheid. In Denemarken waar ze een paar jaar geleden de saldertingregeling hebben afgeschaft is de 'markt' voor zonnepanelen kompleet ingezakt.

De afschaffing van de salderingsregeling is zeker niet de nekslag van de NOM-woningen. De netto afname van energie veranderd niet. Alleen de rekening veranderd.
En laat dat effect bij een goed uitgevoerde NOM woning heel erg meevallen. Immers is zo'n woning optimaal geïsoleerd, dus zal het energieverbruik van de warmtepomp zeer laag uitvallen. Alleen bij slecht uitgevoerde NOM woningen waarbij geen extra aandacht is besteed aan de isolatie en alleen zo veel mogelijk zonnepanelen op het dak zijn gelegd, wordt het een financiële domper.

[16again]

En denk nou niet dat je 20 kW met batterijen tijdelijk kunt opslaan, kan wel maar is heel duur (heb je ca. 3 Powerwalls van 7 kW per stuk a € 3.500 voor nodig). En wat als een week de zon niet schijnt, waar haal je dan 7 x 20 kW = 140 kW vandaan? Met 20 Powerwalls (€ 70.000)? En dan de afschrijving van die batterijen is ca. 15 jaar? Nog een keer nieuwe batterijen?

Allereerst: hier haal je vermogen (kW) en hoeveelheid energie (kWh) volledig door elkaar, je rekensommetje slaat dus helemaal nergens op.

Volgens mij is de enige fout dat consequent kWh foutief vervangen is door kW, de berekening zelf klopt wel

[Kennishouder]

Oei, oei, oei, wat is de achtergrond van deze 'Ivo.w' ...? Wel goed lezen hoor. Zonder al te gedetailleerd op je commentaar in gegaan wil ik alleen maar zeggen:

(1) ik heb het nooit over een warmtepomp van 20 kW gehad, het gaat hier om geplaatst vermogen (wet je wel: een 25 kW CV-ketel bijvoorbeeld) en daarmee dus de benodigde energie voor een doorsnee (!) woning;
(2) de kern is dat het mensen met een NOM woning niet (!) om subsidie gaat, het gaat niet om geld, het gaat om geen energie gebruiken, Nul Op de Meter weet je nog wel? Bovendien gaat salderen niet over geld maar over kWh's en is 'subsidie' tijdelijk.
(3) een schrijffout is niet goed te praten hoor, ok, ok, ok, inderdaad, maar zoals anderen ook al zeggen: de berekeningen en bedragen kloppen. Omdat één dingetje vooraan in de regel niet klopt betekent toch niet dat de inhoud van de rest niet klopt?

Punt blijft gewoon, zoals gisteren ook al in de krant werd gemeld, dat Nederland langzaam wakker wordt dat het afschaffen van de salderingsregeling leidt tot aanzienlijke kosten voor de burger met zonnepanelen. Inderdaad een supergoed geïsoleerd huis ten opzichte van een minder goed geïsoleerd huis zal er minder van merken, maar toch. En hoe kijk jij trouwens aan tegen het negatieve effect dat de afschaffing van de salderingsregeling in Denemarken heeft gehad? Ben benieuwd, mag je toelichten in kWh's of gewoon geplaatst vermogen(s).

Nou, ik hoop je een beetje gerustgesteld te hebben

[kweenie]

Die 20kw slaat op het vermogen dat de installatie afgeeft, niet op wat er wordt opgenomen. Overigens staat dat natuurlijk los van hoeveel energie er daadwerkelijk in een jaar wordt verbruikt.

Een gemiddelde rijtjeswoning verbruikt ongeveer 1350 m3 gas. Bij nieuwbouw (of een goed geïsoleerd huis) ligt dat een stuk lager, dan kom je zeker wel onder de 1000 terecht. Even een kladberekening. Laten we niet te positief rekenen en uitgaan van 1000 m3 gas. Dat komt ongeveer overeen met 10.000kwh. Met een cop van 3,3 betekent dat ongeveer 3000 kWh electriciteit. Zou je dat nu allemaal zelf opwekken (en dus niet voor het verbruik hebben te betalen), en zou je dat straks alleen bedrukken op de momenten dat je zelf geen stroom opwekt, dan ben je zonder saldering (25-7) * 3000 = 540 euro duurder uit.

Dus in een niet bepaald positieve berekening ben je per jaar 540 euro duurder uit. Dat is een stuk minder dan je gesuggereerde 1200 euro. Bij sommige huizen zal het minder zijn, bij andere huizen zal het verbruik juist hoger zijn. Maar ook dan zit je met de 625 van Ivo.w heel wat realistischer dan met jouw 1200.

[gertcol]

@ivo.w:

Als de elektrische energie voor het aandrijven van een warmtepomp wordt opgewekt in een kolencentrale neemt de totale CO2 uitstoot van de verwarmingsinstallatie niet af ten opzichte van de uitstoot van een HR ketel.

Een moderne kolengestookte elektriciteitscentrale heeft een rendement van 46%. Een benzinemotor 33% en een dieselmotor 43%. De elektromotor in een elektrische auto heeft een rendement van maximaal 90%. Het rendement van het gebruik van primaire energie van een elektrische auto is daarmee niet overtuigend beter dan die van een auto met een verbrandingsmotor als de elektrische energie wordt opgewekt in een kolencentrale. Datzelfde geldt voor de CO2 emissie.

De reductie van CO2 uitstoot door het gebruik van warmtepompen en elektrische auto's wordt dus alleen gerealiseerd als de elektrische energie duurzaam wordt opgewekt met nul CO2 uitstoot.

[kweenie]

Waarop baseer je die verbruikscijfers van automotoren? Volgens mij kijk je dan naar het verbruik op het meest gunstige toerental. Maar juist bij verbrandingsmotoren neemt het verbruik zienderogen toe als je niet met constante snelheid rijdt.

Een electrische middenklasse-auto heeft een praktijkverbruik van ongeveer 16 kWh per 100 km. (Met uitschieters tussen de 14 en 20). Benzine heeft ongeveer 9 kWh aan energie per liter. Dus theoretisch, als de omzetting van brandstof naar elektriciteit in de electriciteitscentrale met 100% rendement zou gaan, zou een electrische auto 1,8 liter benzine per 100 km verbruiken. Maar centrales zijn natuurlijk veel minder efficiënt en er blijft uiteindelijk maar zo'n 40% over. Dan nog komt het verbruik van een electrische auto overeen met ongeveer 4,5 liter per 100 km.

Ik ken weinig auto's die als praktijkverbruik zo zuinig rijden. Als je een benzine-auto hebt die in de praktijk 1 op 15 rijdt, dan verbruik je, ondanks het verlies in centrales en leidingnet, dus ongeveer de helft meer brandstof dan iemand die electrisch rijdt. Lijkt mij toch wel een significant verschil.

[Ivo.w]

En niet vergeten:
Onze stroom bestaat niet alleen maar uit 'kolenstroom'. Onze stroom bestaat uit een mix van bronnen waarbinnen het aandeel groene stroom jaarlijks toeneemt en het aandeel kolenstroom steeds verder afneemt. Het grootste deel van onze "grijze" stroom is afkomstig van gasgestookte centrales. Die zijn al veel efficiënter en schoner dan kolencentrales.

De vergelijking met puur kolenstroom gaat dus sowieso al mank.

[Ivo.w]

Oei, oei, oei, wat is de achtergrond van deze 'Ivo.w' ...?

Mijn achtergrond is techniek, de laatste jaren installatietechniek.

(1) ik heb het nooit over een warmtepomp van 20 kW gehad, het gaat hier om geplaatst vermogen (wet je wel: een 25 kW CV-ketel bijvoorbeeld) en daarmee dus de benodigde energie voor een doorsnee (!) woning;

U heeft het inderdaad niet over specifiek een warmtepomp gehad. U heeft het wel over een geïnstalleerd vermogen van 20kW en vervolgens heeft u het over het elektra verbruik van dat verwarmingstoestel. Het is dan in een topic over warmtepompen toch niet vreemd om te veronderstellen dat u het over een warmtepomp heeft?

Dat u het daar over een gas-cv ketel had kan ik niet echt plaatsen, gezien u het over elektra verbruik heeft. Overigens: het geïnstalleerde vermogen van een gasgestookte Cv-ketel zegt eigenlijk helemaal niets over het benodigde vermogen aan warmte voor de woning. Cv-ketels zijn doorstroomverwarmers en worden eigenlijk altijd gedimensioneerd op de behoefte aan warmtapwater. CW klasse 3-4-5-6. Elke 6kW extra Is een CW klasse hoger. De warmtebehoefte voor verwarming van de woning is nagenoeg altijd véél kleiner dan het vermogen van de gasgestookte Cv-ketel.

Bovendien: geïnstalleerd vermogen zegt niets over verbruik. Juist omdat het geïnstalleerde vermogen meestal groter is dan de behoefte.

(2) de kern is dat het mensen met een NOM woning niet (!) om subsidie gaat, het gaat niet om geld, het gaat om geen energie gebruiken, Nul Op de Meter weet je nog wel? Bovendien gaat salderen niet over geld maar over kWh's en is 'subsidie' tijdelijk.

NOM betekent dat de installaties in de woning jaarlijks net zo veel energie opleveren als dat er energie verbruikt wordt. Wel of niet salderen veranderd niets aan het feit dat de zonnepanelen in de zomer heel veel stroom opwekken en dat er in de winter veel minder wordt opgewekt dan gebruikt.

(3) een schrijffout is niet goed te praten hoor, ok, ok, ok, inderdaad, maar zoals anderen ook al zeggen: de berekeningen en bedragen kloppen. Omdat één dingetje vooraan in de regel niet klopt betekent toch niet dat de inhoud van de rest niet klopt?

Die 'schrijffout' wordt juist telkens herhaald. De eerste keer, bij het vermogen van de installatie, klopt het gebruik van de term kW wel. Waar het om vermogen gaat, moet kWh gebruikt worden. Deze twee termen kunnen zonder tijdseenheid te noemen niet beide in één berekening voorkomen.

Punt blijft gewoon, zoals gisteren ook al in de krant werd gemeld, dat Nederland langzaam wakker wordt dat het afschaffen van de salderingsregeling leidt tot aanzienlijke kosten voor de burger met zonnepanelen. Inderdaad een supergoed geïsoleerd huis ten opzichte van een minder goed geïsoleerd huis zal er minder van merken, maar toch. En hoe kijk jij trouwens aan tegen het negatieve effect dat de afschaffing van de salderingsregeling in Denemarken heeft gehad? Ben benieuwd, mag je toelichten in kWh's of gewoon geplaatst vermogen(s).

De afschaffing van de salderingsregeling gaat mensen met zonnepanelen geen geld kosten. Het zal ze slechts minder opleveren. Het effect zal voor een doorsnee huishouden echter lang niet zo groot zijn als de 1200 euro per jaar die jij noemt.

Gemiddeld liggen er op een woning met zonnepanelen zo'n 10 panelen, wat zorgt voor een jaarlijkse opbrengst van tussen 2500 en 3000kWh per jaar. Daarvan wordt gemiddeld zo'n 30 tot 40 procent direct door het huishouden zelf gebruikt, pakweg 1000kWh. Dat wordt niet teruggeleverd en daar heeft de salderingsregeling dus geen invloed op. De teruglevering/saldering gaat dus over maximaal zo'n 2000kWh bij het doorsnee huishouden.

2000kWh salderen levert bij 25ct/kWh 500 euro op.
2000kWh terugleveren zonder salderingsregeling en subsidie levert 140 euro op.
Het verschil tussen salderen en volledig afschaffing is dus geen 1200 euro op jaarbasis maar slecht 360 euro. Alleen zal de eerste jaren het verschil nog veel kleiner zijn, immers zal de salderingsregeling vervangen worden voor een subsidieregeling. Bezitters van zonnepanelen krijgen dan een subsidie voor elke teruggeleverde kWh.

En dat laatste is juist een stimulans voor zonnepanelen.
Immers: nu met de salderingsregeling loont het nauwelijks de moeite om méér stroom op te wekken dan je jaarlijks zelf verbruikt. Alles boven je eigen gebruik kun je nu namelijk níet salderen, en daarvoor krijg je dus maar de genoemde 7ct per kWh. Iemand met een grote schuur vol zonnepanelen heeft nu dus relatief weinig financiële opbrengst. Wanneer er bovenop de vergoeding van het energiebedrijf een terugleversubsidie wordt uitgekeerd, dan loont het veel meer om te kijken naar hoeveel zonnepanelen je maximaal kwijt kunt, dan slechts te kijken naar het aantal zonnepanelen wat je nodig hebt om je eigen jaarverbruik af te dekken.

[de auditu]

Ben ook erg benieuwd wat de buren er van vinden. Een cv-ketel maakt geen herrie, veel warmtepompen wel. En uit Rusland gas genoeg.

Als je ergens niet afhankelijk van wil zijn is het wel van deze "bevriende" natie die rusland heet.

[de auditu]

Waar ik mij ook zorgen over maak maar nooit iets hoor is dat als ik mijn woning potdicht moet maken voor een warmtepomp, wat voor nadelige gevolgen dat gaat hebben op mijn gezondheid? Niet (kunnen) ventileren is toch zeer ongezond? Wel ventileren koelt in de winter het huis weer af.

Waarom zou je de woning potdicht moeten maken als je een warmtepomp installeert?

[renewouters]

Ha, lekker zeuren over nieuwe dingen. Dan zet je toch lekker zo'n smerige kolenkachel neer. Vroeger was immers alles beter. Dingen waren vroeger ook altijd in 1 keer goed. Er waren toen nooit verbeteringen nodig.

[gertcol]

kweenie, ivo.w:

Rendementsgegevens voor benzine- en dieselmotoren heb ik ontleend aan: https://en.wikipedia.org/wiki/Engine_efficiency. Bij nadere bestudering kom ik tot de conclusie dat het rendement van verbrandingsmotoren sterk afhankelijk is van de belasting. Daarom ben ik het met jullie eens dat het beter is om naar verbruikscijfers in de praktijk te kijken, zoals jullie doen. Wat is de bron van jullie verbruikscijfers van middenklasse elektrische auto's? Ook wordt natuurlijk niet alle elektriciteit in Nederland in kolencentrales opgewekt (maar wel veel te veel). Het zou veel helpen in het reduceren van CO2 uitstoot als ze zouden overschakelen op aardgas als brandstof. Jullie bijdrage heeft mij doen inzien dat het overschakelen naar elektrisch rijden ook in de huidige omstandigheden gunstiger is dan ik gedacht had, zelfs als de elektrische energie wordt opgewekt in een kolencentrale. Al met al ben ik wel wat afgedwaald van het onderwerp warmtepomp.

[Ivo.w]

Ha, lekker zeuren over nieuwe dingen. Dan zet je toch lekker zo'n smerige kolenkachel neer. Vroeger was immers alles beter. Dingen waren vroeger ook altijd in 1 keer goed. Er waren toen nooit verbeteringen nodig.

Kolen? Doe eens niet zo hypermodern. Je kan veel beter een houtvuurtje stoken in je plaggenhut. Zelf een boom omhakken in het nabij gelegen bos, ontdoen van takken, naar huis slepen, in kleinere stukken hakken of zagen en vervolgens het hout kloven en drogen. Na twee jaar drogen in de wind en uit de regen is het klaar om gestookt te worden.

[Ivo.w]

@gertcol: elektrisch rijden heeft naast CO2 reductie voor mij overigens nog een veel belangrijker voordeel: de uitstoot wordt verplaatst van uitlaten die zich in de stad op straatniveau bevinden naar een grote schoorsteen van tientallen meters hoog die buiten de stad staat.

Dat betekent dat de lucht die in de stad ingeademd wordt veel schoner zal worden. En dan doel ik met name op andere schadelijke stoffen naast CO2.

[kweenie]

Gertcol, er is een aantal grote Duitse sites waar mensen al heel wat jaren het werkelijke verbruik van hun auto bijhouden. Het verbruik dat je daar kunt bekijken is in het algemeen en stuk realistischer dan de verbruikscijfers op papier. (Zowel voor elektrische auto's als voor brandstofauto's) erg handig als je je wilt oriënteren op een andere auto.

Maar voor warmtepompen is dat misschien niet echt praktisch

[newwave]

Een warmtepomp zonder vloerverwarming is nutteloos. De gemiddelde uitgaande temperatuur van zo'n installatie is veel lager dan van een CV installatie. Men moet dus deze lagere uitgaande temperatuur van een warmtepomp over een grotere oppervlakte aanbieden om een aangename temperatuur te krijgen. Een CV installatie heeft een uitgaande temperatuur van 60 - 80 graden, Een warmtepomp zit hier ver onder; nog niet eens te spreken over de wintermaanden. Om het in deze koude periode op te lossen wordt er in deze pomp een elektrisch verwarmingselement bijgeschakeld wat extra geld gaat kosten zoals al hier en daar werd gemeld... Groet van een techneut...

[newwave]

Met een warmtepomp alleen is men er nog lang niet, ook niet in woningen van nog geen 10 of 20 jaar oud zal men moeten investeren in vloerverwarming, dit naast de bestaande radiatoren die al aanwezig zijn. Ook zal er nog veel aan het rendement van deze warmtepompen verbeterd moeten worden. Laat u dus niet met mooie praatjes van van de.wijs brengen.

[kweenie]

Vloerverwarming is natuurlijk de meest handige oplossing, maar op zich niet strikt noodzakelijk. Je kunt eventueel ook gebruik maken van goede lage-temperatuur convectorradiatoren.

Maar belangrijkste is, wat newwave in feite ook aangeeft, dat een warmtepomp niet de eerste stap is maar juist de laatste stap. Even heel simpel gezegd, als je je huis goed kunt verwarmen als je het CV-water op 40 graden hebt gezet, dan kun je overschatten op een warmtepomp. Lijkt dat niet, gaan kun je beter eerst nog andere maatregelen nemen.

[Fiselier]

De afgelopen jaren heb ik stukje bij beetje mijn huis uit 1974 verbeterd met o.a. spouwisolatie, nieuwe kunststof kozijnen op 2de en 3de verdieping met HR++ glas, vloer met PUR geïsoleerd en een zonnepanelensysteem aangeschaft. Sinds januari van dit jaar heb ik het verhaal afgemaakt met een luchtwarmtepomp met 200ltr boilervat met elektrisch verwarmingselement en voorzien van een spiraalwarmtewisselaar in combinatie met een 28/24 HRE verwarmingsketel. Nu heb ik deze Luchtwarmtepomp onconventioneel op de aanvoerzijde van de verwarmingsketel aangesloten middels de warmtewisselaar waarbij ik de watertemp. van de CV verlaagd heb van 80 naar 45 graden omdat ik met deze instelling mijn huis, voorzien van vloerverwarming en bestaande radiatoren, nog aangenaam warm kan krijgen. De warmtepomp bevindt zich dus tussen CV ketel en centrale verwarming in. Ik heb zo goed- en kwaad mogelijk mijn radiatoren waterzijdig ingeregeld. Mijn visie is dat het CV water van 45 graden wat door de warmtewisselaar, die zich in het boilervat met tapwater van ca 58-61 graden bevindt, stroomt, warmte opneemt en daarna warmer dan 45 graden het cv systeem doorloopt waarbij het optimaal gekoeld door het CV systeem aan de retourzijde de CV ketel weer binnenkomt zodat maximaal rendement wordt verkregen van het condenserende vermogen van de HR ketel. Conventioneel wordt deze Warmtepomp na het CV systeem aangesloten waarbij het retourwater in de warmtewisselaar opgewarmt wordt en warmer de HR ketel binnenkomt waardoor de CV ketel enkel hoeft bij te verwarmen tot de ingestelde temperatuur van de ketel en het CV systeem weer ingaat indien er warmtevraag is van de kamerthermostaat. Ik heb me suf gegoogled op het internet maar heb nog steeds geen antwoord op mijn vraag welke configuratie het hoogste rendement oplevert. Ik ben zeer geïnteresseerd over de verschillende inzichten die mij uit de droom kunnen helpen. Ik vermoed dat ik een zeer goedkope oplossing heb gekozen mede door de eerder gedane investeringen die ik toch al gedaan had en de daarbij komende subsidie van € 1250,00 waar de door mij gekozen warmtepomp voor in aanmerking komt. Graag zou ik hierover eens discusiëren met specialisten.

[renewouters]

Gertcol, er is een aantal grote Duitse sites waar mensen al heel wat jaren het werkelijke verbruik van hun auto bijhouden. Het verbruik dat je daar kunt bekijken is in het algemeen en stuk realistischer dan de verbruikscijfers op papier. (Zowel voor elektrische auto's als voor brandstofauto's) erg handig als je je wilt oriënteren op een andere auto.

Heb je ook gewoon in Nederland hoor. En die zijn realistischer voor Nederlands brandstofverbruik als de Duitse sites (daar zitten ook de cijfers tussen van automobilisiten die met >160 over de autobahn rijden).

Maar daarnaast: je kunt brandstofverbruik slechts vergelijken als die onder gecontroleerde omstandigheden wordt gemeten. Ervaringscijfers zijn per definitie niet vergelijkbaar en niet controleerbaar. Weersomstandigheden kunnen de meting al beinvloeden.