Wat cijfers van dit jaar erbij. Volgens Kijkonderzoek was het aandeel 'uitgesteld kijken' in 2018 rond de 10% voor de meeste grote zenders en 20% op jongerenzenders. Maar dit zijn cijfers voor televisies. Dit voorjaar is er nog een ander onderzoek geweest en dat kwam uit op 50% van de tijd voor streaming en de andere helft nog voor televisiezenders, waarbij dit onderzoek keek naar alle schermen in een huishouden, ook smartphones, tablets, laptops en pc's.
Of het allemaal representatief is, weet ik niet, maar de trend geloof ik zeker en dat de ontwikkelingen snel gaan, nog meer. Streaming is wel duurder dan vrije ontvangst, dat zie je terug in de prijs van je internetabonnement.
Niets is gratis.We hebben toch recht op gratis informatievoorziening, of zie ik dat verkeerd?
In de middeleeuwen had je een marskramer, die het nieuws vertelde als je iets kocht. Later kwamen daar de stads- en dorpsomroepers bij, waarbij dit soms een erebaan was, soms betaald door het stadsbestuur, soms betaald door de kerk. Met de verbeterde boekdrukkunst werd het mogelijk om kranten uit te geven en dat was altijd een domein van commerciële uitgevers, ook al werd vanaf het begin de krant altijd doorgegeven aan een ander om ook te lezen.
Pas met de uitvinding van telefoon (telegrafie, telegrammen) ging het nieuws sneller de wereld over en met de komst van radio ontstonden organisaties als BBC, door de staat via een verplichte bijdrage betaald.
In Nederland is omroepbijdrage door de VVD afgeschaft (want het zou 60 ambtenaren besparen). Prompt gingen de tarieven van de kabelabonnementen sneller omhoog. Sinds het begin van deze eeuw is de 'publieke' omroep stap voor stap steeds meer onder controle van de regering gebracht. Dit decennium is er fors bezuinigd, waardoor er geen geld meer is voor alles, wat verder gaat dan de steen in de vijver. In mijn ogen een vorm van indirecte censuur.
Voorbeeld. Elke regering in Nederland roept, dat de EU heel belangrijk is. Daarom heeft de NOS geld voor 1 rondreizende correspondent Europa. Als de EU echt zo belangrijk is, dan verwacht ik in elk Europees land minstens 1 journalist die voor Nederland bijhoudt wat er speelt in die andere landen.
Dus heb je recht op gratis nieuws? Nee, want als het gratis is, dan is het oppervlakkig. Zodra je meer wilt, moet je betalen. Direct via een abonnement of indirect via belastingen.
Ter vergelijking: Duitsland heeft nu 81-82 miljoen inwoners; de openbare omroep daar biedt 60 radiozenders, ongeveer 20 tv-zenders en tegenwoordig op internet een complete Mediatheek. Kosten: 8 miljard euro per jaar en daarvan komt een paar honderd miljoen uit reclame. De rest is omroepbijdrage of direct van de bondsregering.
Vertaald naar Nederlands prijspeil: een openbare omroep zou tenminste een budget van 1,8-1,9 miljard euro per jaar moeten hebben voor een 'gratis' informatievoorziening met nieuws op elk niveau. Lokaal, regionaal, landelijk, Europees, wereldwijd en van incidenten tot en met nieuws op basis van lang en diepgaand onderzoek. Dan is er ook weer geld voor langlopende series van eigen bodem plus allerlei programma's, die nu niet eens meer gemaakt worden omdat ze te duur zouden zijn.
Nog een vergelijking. Kroatië. De algemene programmering is armoedig met veel goedkope series en films uit het buitenland. Toch brengen alle zenders uitgebreid, 'gratis' nieuws. De staatsomroep HRT is goed geworteld in het land met uitgebreid regionaal en landelijk nieuws. Het commerciële NOVA heeft de slag om de kijker gewonnen met het avondnieuws, dat 65 minuten duurt. Als reactie hierop werd ook het avondnieuws bij de HRT verlengd tot ruim een uur. Sinds begin dit jaar maakt RTL een inhaalslag. Hier loopt de belangrijkste uitzending van half zeven tot acht en dat doen ze goed, want je blijft kijken tot het einde, tenzij het onderwerp echt nergens over gaat. NOVA en RTL hebben wel reclame-onderbrekingen erin, maar bij zulke lange uitzendingen vind ik dat prima. Kun je je dat voorstellen in Nederland? RTL4 en SBS6, die elke avond tussen zeven en negen nieuws brengen uit de hele wereld?
En wat is informatie? Vorige week hebben we weer het volgende hoogtepunt in de buitenland-berichten van de NOS genoteerd. Het zou een Nederlandse hond zijn, die een IS-leider tot zelfmoord dreef. Heel belangrijk en inmiddels ontkracht door satire. Het vorige hoogtepunt was een aardbeving op een Grieks eiland. Voor de NOS waren alleen de geschrokken reacties van de Nederlandse toeristen nieuws, niet de gevolgen voor de vaste eilandbewoners.
