Radar

Wonderen

Gerrit Komrij

vila pouca

Ik probeer naar het papier dat achterop de deur is geplakt te kijken zonder dat de dienstdoende juffrouw ziet dat ik kijk. Hoe komt iemand erop een mededeling zo te bevestigen dat ze van achteren blanco is en van voren onleesbaar, vanwege het matglas? Je zou op zijn minst verwachten dat ergens in het lokaal de boodschap herhaald werd, voor de sukkels zonder adelaarsblik en de niet-helderzienden.

Als ik nu eens snel van mijn houten bankje overeind schoot en een hoekje van het papier optilde? Eén hoekje maar, om te controleren wat de boodschap inhoudt?

De juffrouw kucht. Ik geloof dat ik aan de beurt ben.

Ik loop naar de balie. Het is niet meer dan anderhalve meter van bankje naar balie, maar al halverwege zie ik de wenkbrauwen van de juffrouw omhoog gaan. Ik ben in het geheel niet aan de beurt. Ik doe schielijk drie stappen achterwaarts en de wenkbrauwen gaan gerustgesteld omlaag. De juffrouw wijst met haar vinger naar de deur, naar de plek waar de dienstmededeling hangt.

Ze glimlacht als ik schouderophalend te kennen geef dat ik geen flauw benul heb van wat mij daar wordt meegedeeld.

Ik wacht nog een eeuwigheid om getuige te zijn van de mishandeling van enkele Afrikanen en Brazilianen. Dan wordt het me teveel. Dan wordt het zelfs een gedeemoedigd kalf en braaf schaap als ik teveel.

Ik spring overeind en ruk een hoek van het papier los. Ik draai het om en probeer zoveel mogelijk van de boodschap op te vangen. Er wordt driftig op mijn schouder geklopt. Over welke bovenaardse krachten de juffrouw beschikt weet ik niet, maar ze staat vlak achter me. Over de balie gesprongen, onder de balie door gekropen, dwars door de balie heen gewandeld? Haar arrestatiegebaar brengt elke speculatie tot zwijgen.

Ik weet genoeg. Met de ene hand duw ik de sellotape terug en met de andere grijp ik de kruk van de deur. Ik sta buiten. Ik ben vrij.

Ik heb genoeg opgevangen.

Op het vel papier stond dat mensen uit landen van de Europese Gemeenschap voortaan terecht kunnen bij de Loja de Cidadão, de burgerschapswinkel.

De burgerschapswinkel is een modern en licht kantoor, met vrolijke meiden en behulpzame deurwachters. Ik vind snel een bord waarop staat dat ik bij balie zeven moet zijn. Ik vind balie zeven snel. Ik ben aan balie zeven meteen aan de beurt.

Een meisje pakt lachend mijn oude verblijfsvergunning aan, benevens mijn aanvraagformulier voor een nieuwe.

U krijgt het binnenkort toegestuurd, zegt het kind op lieve, zoete toon. Wat is binnenkort? vraag ik. Oude resten wantrouwen kleven nog aan me, van voren en van achteren. Binnen tien dagen, antwoordt ze.

Zoveel tegemoetkomendheid, zoveel precisie en zoveel warmte slaan me met verblinding. Ik duizel en pas na een paar minuten begint de wereld om me heen weer contouren aan te nemen.

Het is een andere wereld geworden. Roze en vol muziek. Dit is het nieuwe Europa.

Tegelijk bekruipt mij het gevoel dat ik op het bankje in het benauwde kantoor van de Vreemdelingendienst tussen twee Afrikanen in slaap ben gevallen en droom.

Gerrit Komrij

Bovendien: hoe denkt Nederland een wettig huwelijk uit een mede EU en Schengenland te kunnen weigeren?

Bovendien: hoe denkt Nederland een wettig huwelijk uit een mede EU en Schengenland te kunnen weigeren?

Dienstmededeling

Gerrit Komrij

vila pouca

Na een uur moet ik toch echt naar het kantoor van de vreemdelingenpolitie. Ik zie op tegen bureaucratie, maar ik zie ook op tegen gezeur over bureaucratie. Bureaucratie is absurd en beestachtig en daarmee is alles gezegd. Bureaucratie is altijd hetzelfde en ze deugt ook nooit, eigenlijk net als het weer. Als je er één keer over hebt geklaagd heb je er voor altijd over geklaagd.

Er hangt een waarschuwing achter het glas van de deur. Ik zie een rood signaal, maar de tekst zelf kan ik niet lezen, want het glas is matglas. Pal achter de deur zitten tien wachtenden op een houten bankje, Brazilianen en Afrikanen. Een oude ambtenaar hangt ingedommeld achter een bureau. De computer is sinds 1 januari uitgeschakeld. Vliegen lopen rondjes op het scherm, als brevierende monniken in een kloostertuin. Zie je wel, denk ik, bureaucratie verandert nooit.

Het ergste is de vrouw die in het benauwde lokaaltje de scepter zwaait. Vijf jaar geleden stond ze hier ook al, en tien jaar geleden, en ze is sindsdien gaan behoren tot het meubilair van mijn nachtmerries. Als ik iets akeligs droom en er figureert een vrouw in, wat onvermijdelijk is, dan neemt zon vrouw altijd moeiteloos haar gelaatstrekken aan.

Ik had gehoopt dat ze de laatste vijf jaar was overreden, gevierendeeld, door een epidemie bezocht of gewoon maar de pijp uitgegaan. Hoop is drijfzand.

Ik herinner me haar, maar zij herinnert zich mij ook.

Terwijl ze in onachterhaalbare volgorde de zich zo nederig mogelijk opstellende Brazilianen en Afrikanen naar onachterhaalbare gegevens vraagt - de ene druipt af en de andere barst in snikken uit - houdt ze het tegelijk vol af en toe een blik op mij te werpen. Als haar blik kon bijten, had ze haaientanden gehad. Het spel lijkt, hoe kan het anders met bureaucratie, uren te duren. Het duurt ook uren.

Sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw is er in het vertrek waar we ons bevinden niets aan het interieur veranderd. Negentig procent van de ruimte is gereserveerd voor de vrouw en haar slapende chef, de resterende tien procent schiet over voor de sukkels die er op een kluitje zitten en hevig verlangen naar een formulier dat volgens de vrouw nooit heeft bestaan en nooit zal kunnen bestaan.

Na meerdere levensverhalen mede te hebben aangehoord, soms met acceptabel dramatisch talent gebracht, word ik toch nog ongeduldig. Een enorme basstem in mijn borst roept me toe dat in het aangezicht van de bureaucratie het geringste ongeduld fataal is, maar de rede laat me ongenadig in de steek. Ik zit vlak bij de deur en zie dat de urgente mededeling achter het matglas met simpel plakband is bevestigd. Als ik dat nu eens voorzichtig lospeuterde? In de linkerbenedenhoek zit de tape zelfs een beetje los. Daar kan ik het papier gemakkelijk optillen om me van de inhoud van de dienstmededeling te vergewissen. Ik heb een bang vermoeden dat er iets op staat in de trant van dit kantoor zal hedenmiddag worden opgeheven. Dat ik te laat ben, definitief te laat.

Gerrit Komrij is door poëzie-lezend Nederland gekozen voor deze bijzondere functie. Een initiatief van NRC Handelsblad , de publieke omroep NPS en de stichting Poetry International.

De quote is niet meer dan een metafoor. Je kan dan meteen gaan roepen 'het is niet waar', 'dit is wel erg flauw' of 'geldt niet voor mij', het is de indruk die een buitenlander kan hebben. Dat beeld wordt stevig gevoed door de manier waarop 'wij' ons gedragen (of gedroegen). Like it or not.

Om het aan te scherpen: Op mijn werk selecteren we sollicitanten onder andere op omgang met andere visies dan een Nederlandse visie, op omgang met minderheden. We werken veel met buitenlandse partners, we hebben veel minderheden in dienst. Het mag duidelijk zijn wie wel en niet door de sollicitatiegesprekken heen komen.

We hebben een Nederlands paspoort. Ben je dan Nederlander volgens deze definitie ?

Nederlander zijn blijkt in de praktijk gepaard te gaan met veel plichten en weinig rechten: wanneer je niet in Nederland bent geboren, is dat aanleiding voor de overheid om extreem hoge eisen te stellen.

Dat is nodig, die hebben we al. Maar aangezien we hier ons werk hebben, is er geen aanleiding nu weg te gaan. Als we ouder zijn, komt die aanleiding er wel: onvolledige AOW en een paar pensioenbreuken maken Nederland te duur om van je pensioen te kunnen genieten.