Radar

Effectenlease. Dexia Aanbod. De rechtbank wijst het beroep van de lessees op dwang/bedreiging, bedrog/misleiding en misbruik van omstandigheden af. De rechtbank wijst ook het beroep van de lessees op de algemene-voorwaardenregeling af.

8. Slechts in uitzonderlijke gevallen kan een vaststelllngovereenkomst in en buiten rechte worden aangetast. Nu geen uitzonderlijke gevallen zijn gesteld en daarvan ook niet is gebleken, blijft het 'Dexia Aanbod' tussen Dexia en [X c.s.] van kracht. Dexia en [X c.s.] dienen te handelen op de wijze zoals besloten in het 'Dexia Aanbod'. Dit leidt tot de conclusie dat de vordering van Dexia toewijsbaar is en dat [X c.s.] niet-ontvankelijk zijn in hun vordering in de hoofdzaak.

1.3. [X] Is respectievelijk op 28 september 2000, 14 november 2000, 19 januari 2001 en 18 maart 2001 vier verschillende effectenleasetransacties - hierna de Overeenkomsten - aangegaan met Dexia - de eerste drie onder de naam Winstverdriedubbelaar de vierde onder de naam Troefplan - zonder dat [Y] daarvoor toestemming had verleend;

1.4. [Y] heeft te eniger tijd de Overeenkomsten buitengerechtelijk vernietigd;

1.5. Dexia heeft [X] blijkens een formulier van 22 mei 2003 een aanbod gedaan, dat door [X] op 11 juni 2003 is aanvaard, waarmee een regeling werd getroffen ten aanzien van de restschuld uit de Overeenkomsten en waarbij werd bepaald dat hij afstand deed van alle door of namens hem of te zijne behoeve door derden jegens Dexia .. gepretendeerde rechten (met inbegripvan schadevergoeding en vernietiging van de Overeenkomsten. .. dat hij geen gerechtelijke of buitengerechtelijke procedures tegen Dexia zou aanvangen en dat hij afstand deed van het recht de Overeenkomsten te ontbinden of te vernietigen);

1.6. [Y] heeft door medeondertekening van het formulier op 11 juni 2003 ingestemd met die aanvaarding blijkens de tekst:
Ik.. ga door (mede-)ondertekening van dit formulier de Overeenkomst Dexla Aanbod met Dexia Nederland N.V. aan) zulks voor zover deze overeenkomst blijkens de bepalingen daarvan op mij.. van toepassing is in mijn.. hoedanigheid van echtgenote.. en verklaar deze overeenkomst ontvangen, gelezen en begrepen te hebben, met de bepalingen daarvan in te stemmen en Deelnemer voor zoveel nodig toestemming te verlenen voor het aangaan van de Overeenkomst Dexia Aanbod.

1.1. In hun akte na tussenvonnis hebben [X] c.s. zich op het standpunt gesteld dat het Dexia Aanbod valt te kwalificeren als een voortbouwende overeenkomst. Verder hebben zij herhaald dat de lease-overeenkomsten zoals die tussen hen en Dexia tot stand zijn gekomen (hierna: de lease-overeenkomsten), nietig zijn wegens strijd met de WCK. Deze nietigheid brengt naar de mening van [X] c.s. tevens de nietigheid van het Dexia Aanbod met zich. Verder hebben [X] c.s. aangevoerd dat het Dexia Aanbod in artikel 1.2.4. een opschortende voorwaarde bevat, Nu hieraan niet is voldaan is naar de mening van [X] c.s. geen overeenkomst tot stand gekomen.

3.1. Het Dexia Aanbod dient te worden gekwalificeerd als een vaststellingsovereenkomst. In een vaststellingsovereenkomst binden partijen zich jegens elkaar aan een vaststelling ter beëindiging of ter voorkoming van een geschil. Het Dexia Aanbod voldoet aan de vereisten van art. 7:900 BW. [X] en Dexia zijn in het Dexia Aanbod overeengekomen op welke wijze zij de restschuld zullen afwikkelen. Hiermee is beoogd een geschil over deze afwikkeling te voorkomen.

3.2. [X] c.s. hebben zich er op beroepen dat het Dexia Aanbod is te beschouwen als een voortbouwende overeenkomst, welke op grond van art. 6:229 BW vernietigbaar is wegens nietigheid van de lease-overeenkomsten waarop het Dexia Aanbod betrekking heeft. Dit verweer faalt. Nog afgezien wat er zij van de door [X] c.s. gestelde nietigheid van de lease-overeenkomsten, dient bij een vaststellingsovereenkomst als het Dexia Aanbod art. 6:229 terughoudend te worden toegepast. Indien partijen in het onzekere verkeren omtrent de vraag of en in hoeverre bepaalde feiten of omstandigheden voor hun rechtsverhouding van betekenis zijn, en ter voorkoming van een rechtsgeding aangaande die vraag een overeenkomst als de onderhavige sluiten, waarbij hun rechtsverhouding nader wordt geregeld en bindend vastgesteld, is daarmee niet verenigbaar dat na het sluiten van die vaststellingsovereenkomst eventueel mogelijk gebleken juridische acties die vaststellingsovereenkomst haar kracht ontnemen (vgl. HR 15-11-1985. LJN: AC4400). Dit brengt met zich dat de gestelde nietigheid van de lease-overeenkomsten wegens strijd met de WCK niet aan de orde behoeven te komen,

...
Aanbod
De gedupeerden hadden verschillende mogelijkheden die er op neer kwamen dat men wel het hele bedrag terug diende te betalen maar over een langere termijn gespreid. Als tegen prestatie dienden de gedupeerden afstand te doen van alle rechten om Dexia later als nog aan te spreken. Verder had Dexia wat ruimere oplossingen voor mensen die onmogelijk aan hun financiële verplichtingen konden voldoen: dit wordt door Dexia de “hardheidsclausule” genoemd.

De rechtbank van Amsterdam heeft uitspraak gedaan in een zaak van vier gedupeerden die op het Dexia-aanbod zijn ingegaan. Eigenlijk niet eens tegen de verwachting in, hebben de gedupeerden de zaak verloren en heeft de rechtbank het Dexia-aanbod in stand gehouden. Hoewel er daarna een ruimere “Duisenberg-regeling” is gekomen en hoewel er verder talloze uitspraken zijn geweest waarin Dexia is veroordeeld, houdt de rechtbank alle gedupeerden die destijds van de regeling gebruik hebben gemaakt aan hun afspraak en blijven zij gebonden aan die voor hen rampzalige afspraak. De rechtbank neemt haar maatschappelijke verantwoordelijkheid niet en verschuilt zich achter juridische argumenten.

Bedrog
De gedupeerden dragen onder andere de wilsgebreken bedreiging, bedrog en dwaling aan. Hoe slecht je ook over Dexia mag denken, van bedreiging is geen sprake geweest. Bedrog wijst de rechter af omdat Dexia weliswaar heeft gezegd dat zij sterk stond maar ook dat dit slechts haar standpunt was. Het gaat bij bedrog met name om opzettelijk onjuiste mededeling doen. Hier had de rechter naar mijn mening ook anders kunnen oordelen. Had het bij Dexia allang niet duidelijk moeten zijn dat zij de wet op een aantal punten met voeten had getreden? Natuurlijk wel: en als je dan de gedupeerden rustig vertelt dat je sterk staat dan ben je opzettelijk bedrieglijk bezig!

Procedurele fout
Bij dwaling hoeven de mededelingen niet eens opzettelijk onjuist te zijn: als ze maar onjuist zijn. Dit is toch zeker het geval. Dexia vertelde de gedupeerden dat zij maar beter het aanbod konden aannemen omdat Dexia sterk stond. Een onjuiste mededeling waardoor de gedupeerden dwaalden. Maar de advocaten van de gedupeerden hebben op dit punt een procedurefout gemaakt waardoor ook dit verweer werd afgewezen.

Voorts stelden de gedupeerden dat Dexia misbruik van omstandigheden had gemaakt: art. 3:44 lid 4 BW stelt, aangepast op de Dexia zaak:
“Misbruik van omstandigheden is aanwezig, wanneer Dexia aanstuurt op een nadere afspraak terwijl Dexia weet of moet begrijpen dat een gedupeerde uitsluitend door bijzondere omstandigheden zoals noodtoestand, die nadere afspraak maakt, terwijl Dexia, op grond van wat hij wist of had moet begrijpen, juist niet een dergelijke afspraak had mogen maken.”

Geen keuze
De gedupeerden stelden dat zij geen andere keuze hadden dan het ondertekenen van het Dexia-aanbod. Zij zouden financieel ten onder zijn gegaan indien zij hun restschulden zouden moeten betalen. Maar de advocaten van de gedupeerden hebben op dit punt opnieuw een procedurefout gemaakt waardoor het beroep op misbruik van omstandigheden wordt afgewezen. Aan een inhoudelijke toetsing komt de rechter niet toe. Je kunt ook zeggen: de rechter maakt zich er lekker makkelijk van af.

De uitspraak is buitengewoon zuur en eigenlijk onacceptabel voor gedupeerden met een Dexia-aanbod die nu moeten toezien hoe andere gedupeerden gebruik kunnen maken van de ruimere Duisenberg-regeling of via de rechter een nog beter resultaat halen. De weinige uitspraken over het Dexia-aanbod zijn alle negatief voor de gedupeerden.

Deze rechterlijke uitspraak is eigenlijk ongelofelijk en het tart ieder rechtsgevoel: ten einde raad en zonder inzicht in de werkelijke situatie accepteert de gedupeerde een zeer slecht aanbod. Vervolgens wordt keer op keer vastgesteld dat ten aanzien van het hoofdcontract, de aandelenlease-overeenkomst, Dexia alle mogelijke regels heeft overtreden, onder andere overtreding van zorgplicht, partner niet meegetekend, zelfs ontbreken van verplichte vergunningen. Door het overtreden van die regels heeft Dexia ervoor gezorgd dat de gedupeerden in die afhankelijke positie van moeten tekenen terecht kwamen. Dan blijkt dat het onderliggende hoofdcontract, de aandelenlease-overeenkomst, nietig is. Men heeft dus afstand van recht gedaan in verband met een schuld die men nooit had! En dan mag men nu niet meer procederen!? De gedupeerden stonden met de rug tegen de muur en moesten tekenen maar Dexia komt er mee weg omdat Dexia in juridische zin niets verkeerds heeft gedaan!?

Blijkbaar wordt “recht” afgemeten aan de correctheid van het toepassen van regeltjes en wordt absoluut niet gekeken naar het maatschappelijk resultaat, laat staan het maatschappelijk draagvlak. Met een rechtsorde die recht spreekt aan de hand van juridische principes die kennelijk geheel los gezien worden van de maatschappelijke context en krachtenveld aanbieders - gedupeerden, hoeft men haast geen verbetering te verwachten.


Kansen
Het lijkt mij echter dat als deze problematiek nog eens scherp voor de rechter wordt gebracht, er voor de gedupeerden kansen liggen. Ik kan niet geloven dat deze uitkomst als “recht” gezien wordt. Met name op de gronden dwaling en misbruik van omstandigheden is de positie van Dexia zo duidelijk maatschappelijk onaanvaardbaar dat men toch anders moet oordelen. Maar ja, …. dan moeten rechters eerst wel hun maatschappelijke verantwoordelijkheid gaan dragen!

Dit artikel is geschreven door mr Bob den Boer, jurist en aangesloten bij XS2Justice.

De begeleide brief van mijn advocaat bevatte een nieuwsbrief waarin stond dat Dexia steds vaker in hoger beroep gaat tegen de uitspraken van de rechtbank, ze zijn het niet eens met de categorie indelingen. Weet iemand hier iets meer over?