"Datum: 15 februari 2005,
Dossiernr: 1336C/04.0314C
Uitspraak: openbare aanbeveling
Rubriek / Trefwoorden:
gezondheidsproduct
angstgevoelens
bewijsopdracht
bevoegdheid RCC
deskundigenbericht
Omschrijving:
Het betreft een televisiecommercial van B.S.O. Santanera, waarin reclame wordt gemaakt voor de Biostabil 2000, die wordt aangeprezen als een “prachtig draaibaar sieraad met bijzondere therapeutische eigenschappen”.
In deze uiting komen, naast “Bruno Santanera, magneto-mineraaltherapeut”, “Tineke de Nooij, radio en televisiepersoonlijkheid” en “Roy Martina, arts”, verschillende mensen aan het woord die een Biostabil 2000 hebben c.q. dragen.
In de uiting wordt gezegd dat een teveel aan “positieve spanning” de oorzaak kan zijn van “vele chronische klachten zoals slapeloosheid of hoge bloeddruk” en dat een teveel aan “negatieve spanning” de oorzaak kan zijn van “vermoeidheid en hoofdpijn”. Van het sieraad wordt niet alleen gezegd dat het een “permanente magnetische kracht” bezit maar ook dat de hanger “automatisch de juiste positie inneemt” op het lichaam, waardoor het lichaam “zich ontspant en beter in balans” raakt, “positief en negatief, plus en min, ying en yang”.
De klacht
De klacht kan, voor zover voor het oordeel van belang, als volgt worden samengevat.
In de uiting wordt op verschillende momenten gezegd dat van het aangeprezen product een geneeskrachtige werking uitgaat, hetgeen klaagster betwijfelt.
De persoonlijke getuigenissen van de gebruikers die in de reclame aan het woord worden gelaten, hebben geen enkele waarde en bovendien is niet aangetoond dat de verklaringen van de in de uiting optredende arts Roy Martina, waaronder de mededeling dat er “mensen zijn die nooit zullen genezen zonder magneet”, waar zijn.
Het verweer
Adverteerder heeft, voor zover voor het oordeel van belang, het volgende aangevoerd.
Nadat het televisieprogramma “Radar” van de Tros de dragers van de Biostabil 2000 als sociaal zwakkere mensen had getypeerd, Santanera als een bedrieger en de Biostabil 2000 als een waardeloze prul, hebben tientallen mensen die via Telsell een Biostabil 2000 hadden aangeschaft, adverteerder een bedankbrief gestuurd. Tineke de Nooij heeft als promotor van de Biostabil 2000 aan deze mensen gevraagd of zij bereid waren in een film belangeloos blijk te geven van hun persoonlijke ervaringen met de Biostabil 2000, waartoe zij bereid waren. Eerder heeft het College van Beroep geoordeeld dat het gebruik van getuigenissen van gebruikers van de Biostabil 2000 niet kan leiden tot het oordeel dat de uiting in strijd is met artikel 8 van de Nederlandse Reclame Code (NRC).
De Biostabil 2000 wordt in de onderhavige reclame-uiting niet aangeprezen als middel tegen bepaalde kwalen of als middel, dat positieve of negatieve spanningen opheft. Daarin onderscheidt deze zich van de eerdere versie van de televisiereclame.
Van het gebruik van vaktermen die er op gericht zijn om op misleidende wijze het bestaan van niet-aanwezige hoedanigheden van de Biostabil 2000 te suggereren, is geen sprake. Hoewel het gebruik door Roy Martina van de vakterm “thymus” er niet op is gericht om te misleiden, is de betreffende passage verwijderd. Overigens geeft Martina slechts op algemene wijze een uitleg over de effecten van magneten op het welzijn van de mens en op de steun die magneten bieden aan het helend vermogen van het menselijk lichaam, zonder daarbij enige relatie te leggen met de Biostabil 2000.
Niet valt in te zien waarom Martina niet mag uitkomen voor zijn mening, die gebaseerd is op jarenlange studie naar de effecten van biomagnetisme op het menselijk lichaam. Gelet hierop dient de klacht te worden afgewezen.
De mondelinge behandeling
Partijen lichtten hun standpunt nader toe.
Het oordeel van de Commissie (4 november 2004)
Vooropgesteld wordt dat adverteerder op geen enkele wijze aannemelijk heeft gemaakt dat de Biostabil 2000 de eigenschappen en de werking heeft die daaraan in de uiting wordt toegeschreven, met name niet dat de hanger door zijn magnetische werking automatisch de juiste positie in zou nemen op het lichaam, waardoor het lichaam zich ontspant en beter in balans raakt, positief en negatief. Reeds om die reden acht de Commissie de uiting misleidend en in strijd met artikel 7 NRC.
Het feit dat in de uiting dragers aan het woord worden gelaten die baat zeggen te hebben bij de Biostabil 2000, vormt geen danwel onvoldoende bewijs voor de conclusie dat het product zou werken tegen allerlei klachten en aandoeningen.
Voorts is niet aangetoond dat de verklaringen van de arts Roy Martina voldoen aan de vereisten die artikel 8 NRC aan verklaringen van deskundigen in reclame-uitingen stelt. Waar hij beweert dat er “enorm goed onderzoek bestaat onder andere in Japan, waar men ontdekt heeft dat veel mensen die niet meer van ziekte herstellen, een tekort hebben van het electromagnetisch veld van de aarde”, is adverteerder er niet in geslaagd resultaten van genoemd onderzoek over te leggen. Dat geldt ook voor het onderzoek waaruit volgens Martina “niet alleen” zou blijken dat “het werkt”, maar waar ook uit zou blijken “dat er een categorie mensen bestaat die niet zal kunnen genezen zonder magneten”. Gelet hierop is de uiting in strijd met artikel 8 NRC.
Gelet op het vorenstaande acht de Commissie de gewraakte verklaringen van Martina tevens misleidend. Dat Martina zich slechts uit zou laten over de heilzame werking van magneten in het algemeen doet daaraan niet af, nu daarmee ook de indruk wordt gewekt dat het dragen van een Biostabil 2000 een gunstig effect zou hebben op de gezondheid.
Bovendien wordt in de mededeling van Martina dat de hanger ter hoogte van de “streek van de zwezerik, de thymus” - “een enorm belangrijk orgaan voor het immuunsysteem” – gedragen dient te worden een vakterm gebezigd die er kennelijk op gericht is om op misleidende wijze het bestaan van niet aanwezige hoedanigheden van de Biostabil te suggereren. Gelet hierop acht de Commissie de uiting in strijd met artikel 9 NRC.
Dat de bewuste passage inmiddels niet meer wordt uitgezonden, laat de bevoegdheid van de Commissie deze aan de NRC te toetsen, onverlet.
Van de uiting kan niet worden gezegd dat deze een bedreiging inhoudt voor de geestelijke en/of lichamelijke volksgezondheid. Naar het oordeel van de Commissie wordt daarin evenmin geappelleerd aan gevoelens van angst of bijgelovigheid.
Gelet op de ernst van de misleiding acht de Commissie het in het algemeen belang een openbare aanbeveling te doen.
De beslissing
Op grond van het vorenstaande acht de Commissie de uiting in strijd met de artikelen 7, 8 en 9 NRC en beveelt zij adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken. Tevens zal zij deze uitspraak openbaar maken.
Regeling:
artikel 7 NRC
De grieven
Deze kunnen als volgt worden samengevat.
Grief I.
Anders dan uit het oordeel van de Commissie lijkt te volgen, houdt artikel 7 NRC niet de eis in dat de adverteerder aannemelijk maakt dat het aangeprezen product de eigenschappen heeft die daaraan in de uiting worden toegeschreven. Zelfs indien artikel 7 NRC wel moet worden opgevat in die zin, dat de adverteerder bewijst dan wel aannemelijk maakt dat hij niet misleidt, miskent de Commissie de werking van bijvoorbeeld de acupunctuur, welke techniek eveneens is gebaseerd op de magneto-therapie. Appellant kan het succes van de magneto-therapie aannemelijk maken door middel van honderden dankbetuigingen van gebruikers van de BioStabil 2000.
Grief II.
Ten onrechte heeft de Commissie overwogen dat het feit dat in de uiting dragers aan het woord worden gelaten, die baat zeggen te hebben bij de BioStabil 2000, geen dan wel onvoldoende bewijs vormt voor de conclusie dat het product zou werken tegen allerlei klachten en aandoeningen.
Voor appellant vormen de honderden dankbrieven van dragers van de BioStabil 2000 voldoende bewijs dat het product in elk geval bij deze dragers werkt tegen de bij hen aanwezige klachten.
Grief III.
Ten onrechte heeft de Commissie de verklaringen van de arts Martina in strijd met artikel 8 NRC en misleidend bevonden.
Het argument dat appellant er niet in is geslaagd resultaten van “enorm goed onderzoek” ”onder andere in Japan” over te leggen, rechtvaardigt niet het oordeel dat Martina onwaarheden verkondigt en beweringen doet die niet in overeenstemming zijn met recent aanvaarde wetenschappelijke inzichten.
Grief IV.
Ten onrechte heeft de Commissie de uiting in strijd met artikel 9 NRC bevonden.
Wanneer de arts Martina een vakterm gebruikt, is dat gebruik er ipso facto niet “kennelijk op gericht om op quasi wetenschappelijke of misleidende wijze het bestaan van niet aanwezige eigenschappen van de BioStabil te suggereren”.
Een arts kan termen uit zijn eigen vakgebied niet misbruiken en bovendien is Martina ervan overtuigd dat magneten en dus de BioStabil 2000 daadwerkelijk effect hebben.
Het antwoord in appel
De grieven zijn gemotiveerd weersproken.
De mondelinge behandeling
Partijen hebben hun standpunten nader toegelicht.
Het oordeel van het College
Ten aanzien van de verschillende grieven overweegt het College het volgende.
Grieven I en II.
Deze lenen zich voor gezamenlijke behandeling
Waar Benner in haar klachtbrief gemotiveerd heeft weersproken dat de BioStabil 2000 de eigenschappen heeft die daaraan in de gewraakte televisiereclame worden toegeschreven, had het op de weg gelegen van Santanera, van wie de reclame afkomstig is, om de juistheid van het in de reclame gestelde ten aanzien van de werking van de BioStabil aannemelijk te maken. Nu Santanera dat ook in hoger beroep niet althans onvoldoende heeft gedaan –met name zijn geen resultaten van desbetreffend (wetenschappelijk) onderzoek overgelegd- acht ook het College de uiting misleidend als bedoeld in artikel 7 NRC ten aanzien van de eigenschappen en de doelmatigheid van de BioStabil 2000.
Grief III.
Ook in hoger beroep is niet komen vast te staan dat de mededelingen van de arts Martina, dat er “enorm goed onderzoek bestaat onder andere in Japan, waar men ontdekt heeft dat veel mensen die niet meer van ziekte herstellen, een tekort hebben van het electromagnetisch veld van de aarde” en dat er onderzoek bestaat waaruit blijkt dat “het werkt” en “dat er een categorie mensen bestaat die niet zal kunnen genezen zonder magneten”, op waarheid berusten en in overeenstemming zijn met algemeen aanvaarde wetenschappelijke inzichten. Derhalve faalt deze grief.
Grief IV.
Waar niet is weersproken dat “de thymus” -zoals door Benner in hoger beroep gesteld- op volwassen leeftijd niet meer functioneel is, is het College van oordeel dat waar door de arts gezegd wordt dat de hanger moet worden gedragen ter hoogte van de “streek van de zwezerik, de thymus” nader aangeduid als “een enorm belangrijk orgaan voor het immuunsysteem” een vakterm wordt gebruikt die er kennelijk op gericht is om op misleidende wijze het bestaan van niet aanwezige hoedanigheden van de BioStabil 2000 te suggereren. Gelet hierop acht ook het College de uiting in strijd met artikel 9 NRC.
Gelet op het bovenstaande wordt als volgt beslist.
De beslissing
Het College bevestigt de beslissing van de Commissie."
Bron:
http://www.reclamecode.nl
Waarvan akte!!