'Een bank heeft een zorgplicht, toch?'
Geplaatst: 20 okt 2003 09:43
Nuenens gezin raakt in grote problemen door aandelenlease
'Een bank heeft een zorgplicht, toch?'
Door MICHIEL ELANDS
Zaterdag 18 oktober, Zo'n zeshonderdduizend Nederlanders zijn de afgelopen jaren in aandelenlease-constructies gestapt. Door de crash op de beurs hebben velen duizenden euro's verloren op hun risicovolle beleggingen. Een Nuenens gezin dreigt zelfs voor 170.000 euro in het schip te gaan. De fatale combinatie van goedgelovigheid en financiële desinteresse.
'Ik heb niet belegd', zegt hij licht geëmotioneerd en onterecht. Hij heeft namelijk wel belegd en dat weet hij dondersgoed. Wat hij bedoelt te zeggen is 'ik wilde helemaal niet in aandelen beleggen' of 'ik wist niet dat ik belegde'. Maar belegd heeft hij en daarom is hij samen met zijn gezin in financiële problemen geraakt. Zeer zware financiële problemen.
Al gauw komen de bedragen op tafel. Betaalde rente: een middenklasse auto, restschuld: een kleine negentigduizend euro, verspeelde overwaarde op het huis: twee middenklasse auto's. De totale schade voor dit Nuenens gezin is grofweg 170.000 euro. 'En met drie puberende kinderen is dat niet op te brengen', zegt hij. 'Mag het wat zachter, want de buren hoeven niet alles te horen', fluistert zijn vrouw. (En hun namen mogen dus ook niet in de krant). Hun schadebedrag fluctueert met de schommelingen van de beurs en alle gemaakte kosten voor lidmaatschap aan verenigingen van gedupeerden en advocaatskosten zijn niet meegerekend.
Hij is 55 jaar en werkt in de automobielindustrie. Zij werkt parttime als secretaresse. Hij verdient dik vijftigduizend euro per jaar en zij zo'n 17.000 euro. Samen genoeg om goed van te leven en ruim voldoende om ook te sparen, zo redeneerde het echtpaar zo'n vijf jaar geleden. Het is redelijk onschuldig begonnen. Met de spaarloonregeling die beiden bij hun werkgever hadden, konden ze volgens Spaar Select veel meer rendement halen. 'Ik dacht gewoon dat ik al die jaren niet slim genoeg gespaard had, omdat ik geen verstand van financiële zaken heb', betoogt de man des huizes.
Later is zijn vrouw met eigen geld en zakgeld (en toestemming) van de kinderen in de inmiddels beruchte 'Winstverdriedubbelaar' gestapt. De familie kreeg diverse keren folders thuisgestuurd en op een gegeven moment hapte zij toe. 'Ze schotelden percentages voor van 15 tot 25 procent, maar je denkt 'laat het 8 procent zijn, dat is toch ook mooi'.'
Het gezin heeft in totaal drie verschillende leasecontracten afgesloten. Dat betekent dat zij maandelijks rente zijn gaan betalen op een lening waarmee de bank een groot pakket aandelen op de beurs heeft gekocht. 'Maar dat wisten we dus niet', zegt hij. 'We waren ervan overtuigd dat we gewoon zouden sparen. We zijn niet voor niks in zee gegaan met SPAAR Select.'
Spaar Select bracht als tussenpersoon de leasecontracten van de Labouchere Bank aan de man. Het laatste contract bleek achteraf de 'gevaarlijkste constructie'. De overwaarde van het huis werd in een depot gestopt om de rente te kunnen betalen van enorme pakketten aandelen. Een uiterst risicovolle constructie. 'Nu weet ik hoe het allemaal werkt, maar vijf jaar terug? Ik wist niet eens dat de AEX de beurs was. En in zo'n geval laat je de zaken graag over aan een zogenoemde financieel expert. Zo iemand maakt mij monddood, denkdood.'
De 'financieel adviseur' van Spaar Select kwam op bezoek om de wensen van het gezin te vertalen in een financiële constructie. Hoe het precies in zijn werk is gegaan, verklapt het Persoonlijk Financieel Plan dat de man des huizes uit zijn inmiddels omvangrijke dossier vist. Het staat er allemaal zwart op wit. Hij wil op zijn 58e stoppen met werken en dan is het 'noodzaak om zelf een VUT-regeling te verzorgen' en er 'dient een studiepotje voor de kinderen te komen'. Over aandelenlease wordt ook expliciet gesproken, maar alleen met voorspelde winsten ('voorzichtigheidshalve gaan we uit van een 12,5% koersstijging') en niks over eventuele risico's. Alleen een zinnetje 'aan dit persoonlijk financieel plan kunnen geen rechten worden ontleend'.
De beurs crashte afgelopen jaren en de enorme pakketten aandelen bleken zeer verliesgevend. De overwaarde verdween als sneeuw voor de zon en er bleef bovendien een lelijke restschuld over. Het Nuenense gezin beseft dit pas sinds de carnavalsvakantie en alleen omdat de banken inmiddels verplicht zijn om verslag te doen van winsten en verliezen op beleggingen. 'We zijn nooit gewaarschuwd. We dachten echt dat het bericht niet klopte', zegt hij. 'We hadden immers niet belegd, zo dachten we. Toen het mij duidelijk werd, ben ik twee dagen ziek thuis geweest. We hebben er nachtmerries over gehad. Als vader heb ik ook het gevoel dat ik gefaald heb door mijn gezin hierin mee te slepen.'
Met de kennis die ze nu hebben, kun je zeggen dat ze destijds naïef zijn geweest, maar dat is volgens het echtpaar wijsheid achteraf. 'Ik ben een normaal denkend mens. Als ik een nieuwe stereo koop, raadpleeg ik de Consumentengids en struin ik tien winkels af. Maar van financiële zaken heb ik de ballen verstand. Muziek, kunst en sport, daar interesseer ik me voor', benadrukt hij.
Bemiddelen
Het Nuenense gezin staat niet alleen. Naar schatting zeshonderdduizend Nederlanders hebben aandelenlease-producten aangeschaft. Alleen al bij de grootste aanbieder van deze producten, Dexia Bank Nederland, hebben 200.000 mensen een schuld opgebouwd. Dexia heeft met de overname van de Bank Labouchere in 2001 van Aegon de meeste gedupeerden in huis gehaald.
Consumentenorganisaties en belangengroepen, zoals de Stichtingen Leaseverlies, Leaseleed en Payback, zijn ten strijde getrokken tegen de Dexia-bank. In opdracht van minister Zalm van Financiën is een commissie van wijzen (Commissie Geschillen Aandelenlease) in het leven geroepen om te bemiddelen. Gedupeerde beleggers hebben een schadevergoeding geëist van tussen de 3 en 4,5 miljard euro (afhankelijk van de stand van de beurs en de precieze verliezen). Dexia Bank heeft 500 miljoen euro opzijgezet en de gedupeerde beleggers een aanbod gedaan voor verschillende gunstigere aflossingsregelingen. Meer dan de helft van de gedupeerden is niet op het aanbod ingegaan, ook de Nuenense familie niet. Zij: 'Je moet dan afzien van verdere rechtsvervolging. Daar trappen we niet in. We zijn er naar onze mening ingeluisd. Een bank heeft een zorgplicht, toch? Heel veel gedupeerden hadden er net als wij helemaal geen weet van dat ze risicovol belegden en we zijn ook niet voldoende op die risico's gewezen. Dat de winsten tegenvallen, daar kan ik mee leven, maar niet met het feit dat we onbewust een enorme schuld konden opbouwen.'
De Dexia-bank 'weet dat er mensen zijn met een restschuld van meer dan 100.000 euro, maar noemt het 'een kleine groep'. De schuldige is volgens de bank 'de stand van de AEX', waardoor de beleggingen verliesgevend zijn geworden. Dexia zegt alle klanten een oplossing te willen bieden, maar zal niet zomaar schulden kwijtschelden. 'Veel mensen zeggen te gemakkelijk dat ze misleid zijn, omdat onder hen ook mensen zijn die eerdere constructies met forse winst hebben afgesloten. Mensen hebben bovendien hun eigen verantwoordelijkheid en het is niet onredelijk om van mensen te vragen dat ze kennis van hun contract hebben, voordat ze met aandelenlease beginnen', reageert een woordvoerder.
Risico's
De familie heeft zelf een contract getekend waarin staat dat ze aandelen zou gaan leasen. Dat wil volgens de Eindhovense advocaat Gerrit-Jan van Meeteren niet zeggen dat ze daarmee precies wisten waar ze instapten. 'Alleen al het woord leasen. Het leasen van een auto, betekent dat je geen risico's draagt.' Bovendien vindt Van Meeteren, die de belangen van verschillende beleggingsgedupeerden behartigt, dat sprake kan zijn van wat juridisch 'dwaling' wordt genoemd. 'Dat mensen een onjuiste voorstelling van zaken hebben gekregen en dus ook niet de juiste afweging hebben kunnen maken. De kernvraag bij alle zaken is: 'wisten mensen dat ze risico liepen'. Dat kan per geval verschillen. Er is jurisprudentie dat een bank zorgplicht heeft en, als daar niet aan wordt voldaan, dat ze aansprakelijk is voor de schade van klanten.'
In de tussentijd heeft Dexia laten weten niet te schromen om deurwaarders af te sturen op niet betalende beleggers. De Nuenense familie heeft de incassobrieven al op de deurmat gekregen. Alleen al aan rente moet het Nuenense gezin maandelijks een kleine 1600 euro neertellen, maar daar is het echtpaar mee gestopt. Het terugbetalen van de schuld, daar denken ze voorlopig nog niet aan. In afwachting van het werk van de commissie der wijzen, hebben ze samen met de advocaat even pas op de plaats gemaakt. Volgens Dexia is 'zomaar stoppen met betalen geen optie' en in strijd met het contract. 'Als mensen niet kunnen betalen willen we helpen, als ze niet willen betalen, belandt de zaak waarschijnlijk voor de rechter', aldus de zegsman van de bank.
Op dit laatste punt lijken beide partijen het eens, want de Nuenense familie heeft al strijdbaar laten weten: 'we blijven procederen', al was het nog steeds op fluistertoon.
Copyright © 2003 Eindhovens Dagblad - alle rechten voorbehouden
'Een bank heeft een zorgplicht, toch?'
Door MICHIEL ELANDS
Zaterdag 18 oktober, Zo'n zeshonderdduizend Nederlanders zijn de afgelopen jaren in aandelenlease-constructies gestapt. Door de crash op de beurs hebben velen duizenden euro's verloren op hun risicovolle beleggingen. Een Nuenens gezin dreigt zelfs voor 170.000 euro in het schip te gaan. De fatale combinatie van goedgelovigheid en financiële desinteresse.
'Ik heb niet belegd', zegt hij licht geëmotioneerd en onterecht. Hij heeft namelijk wel belegd en dat weet hij dondersgoed. Wat hij bedoelt te zeggen is 'ik wilde helemaal niet in aandelen beleggen' of 'ik wist niet dat ik belegde'. Maar belegd heeft hij en daarom is hij samen met zijn gezin in financiële problemen geraakt. Zeer zware financiële problemen.
Al gauw komen de bedragen op tafel. Betaalde rente: een middenklasse auto, restschuld: een kleine negentigduizend euro, verspeelde overwaarde op het huis: twee middenklasse auto's. De totale schade voor dit Nuenens gezin is grofweg 170.000 euro. 'En met drie puberende kinderen is dat niet op te brengen', zegt hij. 'Mag het wat zachter, want de buren hoeven niet alles te horen', fluistert zijn vrouw. (En hun namen mogen dus ook niet in de krant). Hun schadebedrag fluctueert met de schommelingen van de beurs en alle gemaakte kosten voor lidmaatschap aan verenigingen van gedupeerden en advocaatskosten zijn niet meegerekend.
Hij is 55 jaar en werkt in de automobielindustrie. Zij werkt parttime als secretaresse. Hij verdient dik vijftigduizend euro per jaar en zij zo'n 17.000 euro. Samen genoeg om goed van te leven en ruim voldoende om ook te sparen, zo redeneerde het echtpaar zo'n vijf jaar geleden. Het is redelijk onschuldig begonnen. Met de spaarloonregeling die beiden bij hun werkgever hadden, konden ze volgens Spaar Select veel meer rendement halen. 'Ik dacht gewoon dat ik al die jaren niet slim genoeg gespaard had, omdat ik geen verstand van financiële zaken heb', betoogt de man des huizes.
Later is zijn vrouw met eigen geld en zakgeld (en toestemming) van de kinderen in de inmiddels beruchte 'Winstverdriedubbelaar' gestapt. De familie kreeg diverse keren folders thuisgestuurd en op een gegeven moment hapte zij toe. 'Ze schotelden percentages voor van 15 tot 25 procent, maar je denkt 'laat het 8 procent zijn, dat is toch ook mooi'.'
Het gezin heeft in totaal drie verschillende leasecontracten afgesloten. Dat betekent dat zij maandelijks rente zijn gaan betalen op een lening waarmee de bank een groot pakket aandelen op de beurs heeft gekocht. 'Maar dat wisten we dus niet', zegt hij. 'We waren ervan overtuigd dat we gewoon zouden sparen. We zijn niet voor niks in zee gegaan met SPAAR Select.'
Spaar Select bracht als tussenpersoon de leasecontracten van de Labouchere Bank aan de man. Het laatste contract bleek achteraf de 'gevaarlijkste constructie'. De overwaarde van het huis werd in een depot gestopt om de rente te kunnen betalen van enorme pakketten aandelen. Een uiterst risicovolle constructie. 'Nu weet ik hoe het allemaal werkt, maar vijf jaar terug? Ik wist niet eens dat de AEX de beurs was. En in zo'n geval laat je de zaken graag over aan een zogenoemde financieel expert. Zo iemand maakt mij monddood, denkdood.'
De 'financieel adviseur' van Spaar Select kwam op bezoek om de wensen van het gezin te vertalen in een financiële constructie. Hoe het precies in zijn werk is gegaan, verklapt het Persoonlijk Financieel Plan dat de man des huizes uit zijn inmiddels omvangrijke dossier vist. Het staat er allemaal zwart op wit. Hij wil op zijn 58e stoppen met werken en dan is het 'noodzaak om zelf een VUT-regeling te verzorgen' en er 'dient een studiepotje voor de kinderen te komen'. Over aandelenlease wordt ook expliciet gesproken, maar alleen met voorspelde winsten ('voorzichtigheidshalve gaan we uit van een 12,5% koersstijging') en niks over eventuele risico's. Alleen een zinnetje 'aan dit persoonlijk financieel plan kunnen geen rechten worden ontleend'.
De beurs crashte afgelopen jaren en de enorme pakketten aandelen bleken zeer verliesgevend. De overwaarde verdween als sneeuw voor de zon en er bleef bovendien een lelijke restschuld over. Het Nuenense gezin beseft dit pas sinds de carnavalsvakantie en alleen omdat de banken inmiddels verplicht zijn om verslag te doen van winsten en verliezen op beleggingen. 'We zijn nooit gewaarschuwd. We dachten echt dat het bericht niet klopte', zegt hij. 'We hadden immers niet belegd, zo dachten we. Toen het mij duidelijk werd, ben ik twee dagen ziek thuis geweest. We hebben er nachtmerries over gehad. Als vader heb ik ook het gevoel dat ik gefaald heb door mijn gezin hierin mee te slepen.'
Met de kennis die ze nu hebben, kun je zeggen dat ze destijds naïef zijn geweest, maar dat is volgens het echtpaar wijsheid achteraf. 'Ik ben een normaal denkend mens. Als ik een nieuwe stereo koop, raadpleeg ik de Consumentengids en struin ik tien winkels af. Maar van financiële zaken heb ik de ballen verstand. Muziek, kunst en sport, daar interesseer ik me voor', benadrukt hij.
Bemiddelen
Het Nuenense gezin staat niet alleen. Naar schatting zeshonderdduizend Nederlanders hebben aandelenlease-producten aangeschaft. Alleen al bij de grootste aanbieder van deze producten, Dexia Bank Nederland, hebben 200.000 mensen een schuld opgebouwd. Dexia heeft met de overname van de Bank Labouchere in 2001 van Aegon de meeste gedupeerden in huis gehaald.
Consumentenorganisaties en belangengroepen, zoals de Stichtingen Leaseverlies, Leaseleed en Payback, zijn ten strijde getrokken tegen de Dexia-bank. In opdracht van minister Zalm van Financiën is een commissie van wijzen (Commissie Geschillen Aandelenlease) in het leven geroepen om te bemiddelen. Gedupeerde beleggers hebben een schadevergoeding geëist van tussen de 3 en 4,5 miljard euro (afhankelijk van de stand van de beurs en de precieze verliezen). Dexia Bank heeft 500 miljoen euro opzijgezet en de gedupeerde beleggers een aanbod gedaan voor verschillende gunstigere aflossingsregelingen. Meer dan de helft van de gedupeerden is niet op het aanbod ingegaan, ook de Nuenense familie niet. Zij: 'Je moet dan afzien van verdere rechtsvervolging. Daar trappen we niet in. We zijn er naar onze mening ingeluisd. Een bank heeft een zorgplicht, toch? Heel veel gedupeerden hadden er net als wij helemaal geen weet van dat ze risicovol belegden en we zijn ook niet voldoende op die risico's gewezen. Dat de winsten tegenvallen, daar kan ik mee leven, maar niet met het feit dat we onbewust een enorme schuld konden opbouwen.'
De Dexia-bank 'weet dat er mensen zijn met een restschuld van meer dan 100.000 euro, maar noemt het 'een kleine groep'. De schuldige is volgens de bank 'de stand van de AEX', waardoor de beleggingen verliesgevend zijn geworden. Dexia zegt alle klanten een oplossing te willen bieden, maar zal niet zomaar schulden kwijtschelden. 'Veel mensen zeggen te gemakkelijk dat ze misleid zijn, omdat onder hen ook mensen zijn die eerdere constructies met forse winst hebben afgesloten. Mensen hebben bovendien hun eigen verantwoordelijkheid en het is niet onredelijk om van mensen te vragen dat ze kennis van hun contract hebben, voordat ze met aandelenlease beginnen', reageert een woordvoerder.
Risico's
De familie heeft zelf een contract getekend waarin staat dat ze aandelen zou gaan leasen. Dat wil volgens de Eindhovense advocaat Gerrit-Jan van Meeteren niet zeggen dat ze daarmee precies wisten waar ze instapten. 'Alleen al het woord leasen. Het leasen van een auto, betekent dat je geen risico's draagt.' Bovendien vindt Van Meeteren, die de belangen van verschillende beleggingsgedupeerden behartigt, dat sprake kan zijn van wat juridisch 'dwaling' wordt genoemd. 'Dat mensen een onjuiste voorstelling van zaken hebben gekregen en dus ook niet de juiste afweging hebben kunnen maken. De kernvraag bij alle zaken is: 'wisten mensen dat ze risico liepen'. Dat kan per geval verschillen. Er is jurisprudentie dat een bank zorgplicht heeft en, als daar niet aan wordt voldaan, dat ze aansprakelijk is voor de schade van klanten.'
In de tussentijd heeft Dexia laten weten niet te schromen om deurwaarders af te sturen op niet betalende beleggers. De Nuenense familie heeft de incassobrieven al op de deurmat gekregen. Alleen al aan rente moet het Nuenense gezin maandelijks een kleine 1600 euro neertellen, maar daar is het echtpaar mee gestopt. Het terugbetalen van de schuld, daar denken ze voorlopig nog niet aan. In afwachting van het werk van de commissie der wijzen, hebben ze samen met de advocaat even pas op de plaats gemaakt. Volgens Dexia is 'zomaar stoppen met betalen geen optie' en in strijd met het contract. 'Als mensen niet kunnen betalen willen we helpen, als ze niet willen betalen, belandt de zaak waarschijnlijk voor de rechter', aldus de zegsman van de bank.
Op dit laatste punt lijken beide partijen het eens, want de Nuenense familie heeft al strijdbaar laten weten: 'we blijven procederen', al was het nog steeds op fluistertoon.
Copyright © 2003 Eindhovens Dagblad - alle rechten voorbehouden