Verzekeraars lijken fluitend weg te komen
Geplaatst: 20 dec 2011 10:29
Onderstaand artikel was dit weekeinde te lezen in dagblad ''De Pers''. Een vlammend betoog van journalist Jan-Hein Strop. Over de apathie van uw medepolisbezitters en de voortdurende neiging van burgers om ''ongezien'' hun handtekening te plaatsen onder formulieren van verzekeraars .
Verzekeraars, jullie hebben het geflikt
Door: Jan-Hein Strop
Gefeliciteerd verzekeraars, de champagne kan open. Jullie zadelden miljoenen Nederlanders op met woekerpolissen, maar komen ermee weg zonder de schade te vergoeden.
Verzekeraars van Nederland, jullie krijgen een groot compliment. Jullie zijn erin geslaagd om zeven miljoen beleggingsverzekeringen (zie kader) te verkopen, waarmee grote winsten zijn behaald. En toen bleek dat veel van die beleggingsverzekeringen wanstaltige woekerpolissen waren met veel te hoge kosten, mochten jullie die winsten gewoon houden. Bijna niemand is er namelijk in geslaagd jullie aan te pakken, jullie te dwingen de werkelijk veroorzaakte schade te vergoeden.
Vijf jaar na het ontstaan van de woekerpolisaffaire – het grootste financiële schandaal dat Nederland ooit kende – kunnen we constateren dat jullie ermee weg gaan komen. Er was volkswoede, er was politieke onrust, er was publicitaire druk, maar dat hielp allemaal niets. Jullie troffen compensatieregelingen, waardoor iedereen jarenlang dacht dat het probleem was opgelost. Maar die regelingen leveren gedupeerden niets meer op dan een fooi of minder.
In jullie ogen is dat terecht, want verzekeraars zijn immers ‘slachtoffer’ van de affaire. De hele toestand was het resultaat van een ‘teleurstellende beleggingservaring’, zoals jullie spreekstalmeester en Delta Lloyd-topman Niek Hoek het dit voorjaar noemde.
Natuurlijk, jullie reputatieschade door de langlopende affaire is enorm, waardoor de verkoop van levensverzekeringen is ingestort en iedereen nu tegen lage kosten wil banksparen. Vandaar dat het vele van jullie financieel niet voor de wind gaat. Dat is wellicht de straf voor het schaamteloos verkopen van rommel, maar daarmee is de schade nog niet vergoed. Die is door deskundigen geraamd op zo’n 20 miljard euro.
Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Waarom hebben jullie zo weinig te vrezen van miljoenen Nederlanders die hun polis ongezien in de kast laten liggen? Het eenvoudige antwoord is dat bijna niemand jullie voor de rechter sleept, hoeveel uitzendingen Tros Radar er ook aan besteedt.
Koersplandewegkwijt
Er is tot nu toe maar één collectieve rechtszaak, tegen Aegon, die onlangs ook bij het gerechtshof succes heeft behaald. Toch zijn er bij de procederende stichting Koersplandewegkwijt slechts 22.000 polishouders aangesloten, terwijl er honderdduizenden Koersplannen verkocht zijn. De publiciteit over het gewonnen hoger beroep leidde slechts tot ongeveer 2.000 extra aanmeldingen, zegt advocaat van de stichting Erik Lutjens. ‘Dat viel tegen.’
Ook in de zaak van Van der Meulen tegen staatsverzekeraar ASR wist de klager een veel hogere schadevergoeding af te dwingen dan de compensatieregeling biedt. Het leidde dit jaar tot een opleving van de affaire, en allerlei toezeggingen van ASR. Maar dit is een uitzonderlijke procedure, die alleen zo ver is gekomen, omdat advocaat Adri Kranenburg bereid was om zonder betaling jarenlang jullie bataljon dure Zuidas-advocaten te bestrijden.
De zaak is in hoger beroep bij het hof, waar het waarschijnlijk niet tot een uitspraak komt. Jullie onderhandelen over een schikking, waarbij de advocaat en de gedupeerde eindelijk betaald krijgen. Gevolg is dat er geen uitspraak komt van de Hoge Raad, waarop andere gedupeerden zich kunnen beroepen. Het blijft bij één gunstige uitspraak van de rechtbank Haarlem.
Dit is geen toeval. Jullie verzekeraars weten dat het voor particulieren onbetaalbaar is om jarenlang te procederen en dat veel woekerpolissen hopeloos ingewikkeld zijn. Voor vermogende particulieren, die zich wel een goede advocaat kunnen veroorloven, gelden andere wetten: daarmee schikken jullie de zaak achter de schermen, zodat er geen publiciteit of jurisprudentie komt.
Massaclaims
De enige manier voor gewone polishouders om jullie aan te pakken, is via een collectieve rechtszaak. Maar dat initiatief komt niet van de grond, vertelt advocaat Adriaan de Gier, bekend van de collectieve zaak Fortis Effect. ‘We hebben er naar gekeken, maar we zijn er niet in geslaagd een financier te vinden. Ze haken af, niet om juridische redenen, maar omdat ze het woekerpolisdossier te groot vinden, te complex.’
Jullie weten ook dat polishouders moeilijk te bewegen zijn tot actie. ‘Veel mensen hebben een brief gekregen van hun verzekeraar over compensatie, maar dat heeft niet geleid tot grote maatschappelijke woede’, zegt Anton Weenink van Consument en Geldzaken. ‘Ze komen niet uit hun luie stoel. De kans op massaclaims is daarom niet zo groot.’
Daarbij komt dat jullie veel polishouders in de waan hebben gelaten dat hun schade vergoed zou worden. Er waren immers twee claimstichtingen (Woekerpolisclaim en Verliespolis), die namens een flinke achterban collectieve schikkingen bereikten met jullie allemaal. Iedereen, de politiek voorop, was blij het toverwoord ‘compensatie’ te horen en borg het dossier opgelucht op.
Kritiek was er aanvankelijk niet, omdat jullie over de regelingen misleidend hebben gecommuniceerd – alleen specialisten konden de gevolgen overzien. Resultaat was dat bijna niemand de regelingen begreep (zie depers.nl/miljardenmisverstand).
Het duurde zo jaren voordat duidelijk werd dat deze stichtingen een wel heel mager resultaat hebben behaald, dat jullie straffeloos mogen doorgaan met woekeren. Hardnekkige geruchten gaan dat De Nederlandsche Bank, die toezicht houdt op jullie, een ruimere compensatieregeling heeft tegengewerkt, uit angst voor jullie financiële gezondheid.
Jullie grote troef in dit proces was Jan Wolter Wabeke, de zogenaamde financiële ombudsman. Op aanbeveling van Wabeke, wiens salaris jullie betaalden, werd drie jaar geleden een schandalige kostennorm uitgangspunt van de schikkingen. Deze norm liet toe dat jullie nog steeds hele hoge kosten in rekening blijven brengen, anders dan iedereen dacht.
Later, toen doordrong hoe jullie kostennorm uitpakte, moest deze inmiddels afgetreden ‘ombudsman’ zich in allerlei bochten wringen om de norm te verdedigen. In een interview met Tros Radar viel hij daarbij genadeloos door de mand, toen hij er blijk van gaf zijn ‘eigen’ norm niet te begrijpen. Maar de ophef kwam te laat, het kwaad was al geschied.
Wanproduct
Zijn er opties over om jullie toch nog aan te pakken? Enige alternatief om betaalbaar te procederen is via een organisatie die no cure no pay kan werken, wat voor advocaten verboden is. Er is maar één zo’n organisatie die op grote schaal zaken aanneemt, en dat is Consumentenclaim. Naar aanleiding van de zaak Van der Meulen is dit juristencollectief begonnen met een aantal proefprocessen tegen ASR. Idee is om met gunstige uitspraken in de hand individuele procedures te voeren tegen deze verzekeraar.
Ongeveer 30.000 polishouders hebben zich bij het initiatief aangesloten, zegt jurist Pieter Lijesen van Consumentenclaim. Maar die kunnen volgens hem waarschijnlijk niet alle 30.000 een zaak beginnen, omdat jullie een slim foefje hebben om rechtszaken te voorkomen. Dat trucje heet ‘finale kwijting’ of een ‘verklaring van vrijwaring’ of ‘afstand van rechten’.
Hoewel jarenlang is gewaarschuwd daar niet voor te tekenen, hebben veel polishouders dat wel gedaan, zegt Lijesen. ‘Deze mensen kunnen niet meer naar de rechter. Ik denk dat we een groot deel van ons bestand daarom kunnen wegstrepen.’
Hoe kregen jullie dat voor elkaar? Heel simpel: door een vrijwaringsverklaring standaard op te nemen in documenten die polishouders ondertekenen bij uitkering, het ‘premievrij maken’ of het afkopen van de polis. Vooral dat afkopen gebeurt veel, omdat mensen van hun wanproduct af willen en het geld verhuizen naar een bankspaarrekening.
Ook hier is ophef in de Tweede Kamer over ontstaan, want er was met de claimstichtingen destijds afgesproken dat polishouders het recht behouden te procederen. De meeste van jullie vragen daarom sinds enige tijd niet meer om een vrijwaringsverklaring, met als uitzondering ASR en Delta Lloyd.
Op formulieren van ASR staat: ‘De ondergetekende verklaart dat hij: na de uitkering geen rechten meer kan of zal ontlenen aan bovengenoemde beleggingsverzekering. Dit geldt niet voor eventuele rechten die ondergetekende(n) nog aan de beleggingsverzekering kan ontlenen in het kader van de Compensatieregeling.’
ASR stelt zich op het standpunt dat het zich aan de afspraken houdt, dat mensen het recht behouden zich te verzetten tegen de hoogte van de compensatie, voortvloeiend uit de compensatieregeling. Dat is ‘tientjeswerk’, zegt Lijesen van Consumentenclaim. ‘Dan gaat het om de toepassing van de regeling. Procederen voor schadevergoeding op andere gronden kan niet meer.’
Dat doen jullie slim hoor. Eerst plechtig beloven dat iedereen naar de rechter kan stappen en daarna iedereen die de polis opzegt, het recht ontnemen te procederen. Dan blijven er natuurlijk nog steeds heel wat mensen over die nog in actie kunnen komen, maar jullie weten dat met iedere seconde die wegtikt, de kans op claims kleiner wordt.
Verjaring
Waarom? Omdat in de wet staat dat claims verjaren. Wie denkt dat hij schade heeft geleden (door onrechtmatige daad), moet binnen vijf jaar in actie komen. Vraag is alleen wanneer die termijn is begonnen te lopen, dat is juridisch geen uitgemaakte zaak. Jullie zullen in procedures zeggen: bij het ontstaan van de affaire eind 2006, wat betekent dat de verjaringstermijn dit jaar nog afloopt.
Jullie hebben (nog) geen gelijk, er is voor jullie slachtoffers nog tijd. Het criterium in de rechtspraak is dat de benadeelde weet dat er iets aan de hand is met zijn polis, niet dat hij het had kunnen weten. 2006 als start van de termijn is echt te vroeg, oordelen geraadpleegde juristen, want niet iedereen kijkt televisie of leest kranten. Maar de maatschappelijke aandacht voor de affaire werd in de jaren erna zo groot, dat het volgens de juristen niet is vol te houden dat je er als polishouder tot op vandaag niets vanaf wist. Ergens moet de rechter de grens trekken.
Het is voor polishouders een koud kunstje om de verjaringstermijn te stuiten – kwestie van een stuitingsbrief sturen. Jullie weten dat er vanwege desinteresse en onwetendheid weinig animo is om zo’n brief te sturen. Nog even, en jullie zijn daarom van al het gezeur af.
Dat verdient nogmaals complimenten. Jullie woekeraars hebben iedereen al die tijd met een kluitje in het riet gestuurd, met rugdekking van opeenvolgende ministers van Financiën; gezien de omvang, de schade en de hoeveelheid gedupeerden een prestatie van formaat. Hulde!
Copyright (C) De Pers
