Radar

. De Commissie volgt verweerder derhalve niet in diens standpunt dat de zorgvuldigheidseisen die in het algemeen aan de dienstverlening van een effecteninstelling worden gesteld in het geheel niet toepasselijk zijn op het aanbieden van het onderhavige effectenleaseproduct. Voorts wijst de Commissie verweerders stelling dat het door effecteninstellingen in het algemeen in acht te nemen 'know your customer' beginsel volledig buiten toepassing moet blijven, nu het gaat om een 'kant en klaar' beleggingsproduct waarin de wederzijdse verplichtingen volledig zijn vastgelegd, zodat de cliënt (tot aan het einde van de contractsduur) geen verdere beslissingen omtrent effectentransacties meer behoeft te nemen, van de hand.
3.3.In het hiernavolgende zal de Commissie uiteenzetten waartoe de toepassing van de zorgvuldigheidseisen die in het algemeen gelden ten aanzien van de dienstverlening van een effecteninstelling in het onderhavige geval moet leiden.
3.3.1. Uit de aard van de effectenleaseconstructie, zoals die is aangeboden, vloeit voort dat de potentiële belegger in belangrijke mate kon beoordelen of die constructie in beginsel geschikt was om aan zijn beleggingsoogmerk te voldoen. Het bedrag waarvoor in effecten wordt geïnvesteerd, de aard van die effecten en de duur van de investering zijn immers voor de belegger op voorhand volledig kenbaar. Dat neemt niet weg dat verweerder zich tenminste rekenschap behoorde te geven van de vraag of zijn potentiële wederpartij naar redelijke verwachting over voldoende bestedingsruimte zou beschikken om aan de uit het contract voortvloeiende verplichtingen te voldoen.

3.3.2. Derhalve heeft verweerder naar het oordeel van de Commissie in ieder geval ten aanzien van de bij zijn wederpartij te verwachten bestedingsruimte ontoereikende zorg betracht. In dat verband overweegt de Commissie het volgende.
De omvang van de op een effecteninstelling rustende zorgplicht wordt bepaald door hetgeen de eisen van de redelijkheid en billijkheid, naar de aard van de contractuele en feitelijke verhoudingen tussen de effecteninstelling en haar cliënt, meebrengen.
Ten aanzien van de feitelijke verhouding tussen verweerder en zijn cliënten stelt de Commissie in algemene zin vast dat de aard van de effectenleaseconstructie en de wijze waarop die aan het brede publiek is aangeboden meebrengen dat verweerder erop bedacht diende te zijn dat tot zijn wederpartijen personen zouden behoren die niet over voldoende belangstelling voor, en inzicht in, beleggen beschikken om zich zelfstandig in effectentransacties te begeven. Reeds die omstandigheid noopte verweerder erop toe te zien dat potentiële afnemers van het effectenleaseproduct indringend werden gewezen op de daaraan verbonden risico's. Daartoe noopte tevens de aard van dat product. De aangeboden effectenleaseconstructie vormt immers een samengestelde overeenkomst die voor het brede publiek waarop verweerder zich kennelijk richtte niet eenvoudig te doorgronden is. Het aangeboden product kent bovendien een bijzonder risico, voortvloeiend uit het onzekere koersverloop van de aan te kopen effecten tot aan het moment waarop die effecten door verweerder verkocht, dan wel aan de cliënt overgedragen zullen worden. Na ommekomst van de termijn waarvoor de overeenkomst is aangegaan, resteert een schuld indien de te verkopen of aan de cliënt over te dragen aandelen minder waard zullen zijn dan het bedrag waarvoor de aandelen zijn aangekocht, welk bedrag klager van verweerder heeft geleend. De kans dat de aandelen die op grond van de overeenkomst zijn aangekocht in de periode waarvoor deze is gesloten in waarde zouden dalen, is immers geenszins denkbeeldig. De omvang van deze (rest)schuld kan onder omstandigheden zelfs gelijk zijn aan dit bedrag, aangezien niet valt uit te sluiten dat de onderliggende aandelen op de einddatum van de overeenkomst waardeloos zullen zijn geworden.
3.3.3. Verweerder diende het door hem aangesproken publiek nadrukkelijk te wijzen op deze eigenschappen van het aangeboden product. Dit wordt niet anders doordat verweerder het effec-tenleaseproduct veelal via tussenpersonen op de markt heeft gebracht. Juist de omstandigheid dat verweerder zich ten aanzien van de voorlichting aan potentiële wederpartijen in belangrijke mate afhankelijk heeft gemaakt van tussenpersonen brengt naar het oordeel van de Commissie mee dat verweerder de door hemzelf beschikbaar gestelde informatie zodanig diende in te richten dat de voorlichting aan potentiële wederpartijen juist en volledig is, en dat daarin voldoende duidelijk wordt gewezen op de mogelijkheid dat niet alleen de inleg - het totaal aan (eventueel bij vooruitbetaling voldane) rentebetalingen - verloren kon gaan, maar daarenboven bij het einde van de overeenkomst een schuld aan verweerder kon resteren.
3.3.4. Van een belegger als klager die van de aanprijzing van het effectenleaseproduct kennis heeft genomen dient gevergd te worden dat hij het beschikbaar gestelde materiaal met de nodige nauwlettendheid bestudeerde. Maatstaf daarbij is de verwachting van een niet ter zake deskundige, doch aandachtige en oplettende consument. Deze maatstaf dient ook aangelegd te worden ten aanzien van de voorlichting over een tamelijk complexe beleggingsconstructie, aangezien de beslissing om een bedrag - dat bezien tegen de achtergrond van inkomens- en vermogenspositie van de betrokkene veelal niet onaanzienlijk is - in effecten te beleggen een eigen verantwoordelijkheid voor de belegger meebrengt. Van klager mag dus worden verwacht dat deze met de nodige aandacht en oplettendheid kennis heeft genomen van de schriftelijke stukken en zich rekenschap heeft gegeven van de inhoud daarvan.
3.3.5. Blijkens de aan de Commissie overgelegde stukken heeft klager, alvorens het contract te ondertekenen, beschikt over een door verweerder ter beschikking gestelde brochure. In dit informatiemateriaal wordt sterk de nadruk gelegd op een verwachting van aanhoudende gunstige rendementen op aandelenbeleggingen.
Naar het oordeel van de Commissie kan niet worden gezegd dat, op het moment waarop verweerder deze informatie beschikbaar stelde, in deskundige kring de stellige verwachting bestond dat de aandelenkoersen een aanhoudende en min of meer belangrijke stijging zouden blijven vertonen. De suggestie van bestendige koersstijgingen tot het moment waarop de effectenleaseconstructie tot uitkering zou moeten komen, zoals in de door verweerder beschikbaar gestelde informatie wordt gedaan, weerspiegelt een grotere zekerheid dan verantwoord is. Van een effectendeskundige moet immers worden verwacht dat hij ook rekening houdt met langdurige en ingrijpende koersdalingen. Dit klemt te meer omdat de door verweerder uitgegeven informatie wel buitengewoon nauwgezet bestudeerd en nagerekend moet worden om te beseffen dat alleen al om de kosten van de geldlening te evenaren tamelijk grote koersstijgingen vereist zouden zijn.
Daar staat tegenover dat deze informatie duidelijk de waarschuwing inhield dat in het verleden behaalde rendementen geen garantie voor de toekomst bieden en dat de waarde van beleggingen in aandelen kan fluctueren, alsmede dat beleggen met geleend geld risico's meebrengt, hetgeen ook geldt voor het onderhavige product; dusdoende is erop gewezen dat het beleggen in aandelen risico's meebrengt en een garantie van koersstijgingen niet gegeven kon worden, waardoor de suggestie van bestendige koersstijgingen tot op zekere hoogte wordt gerelativeerd.
3.3.6. Klager heeft zich derhalve bij het aangaan van de overeenkomst rekenschap kunnen geven van de mogelijkheid van koersfluctuaties, en van de omstandigheid dat het verwachte rendement op de belegging in aandelen niet kon worden gegarandeerd, doch verweerder had er rekening mee behoren te houden dat zijn wederpartij niet besefte, en ook uit de door verweerder beschikbaar gestelde informatie niet voldoende kon afleiden, in welke mate negatieve koersbewegingen kunnen optreden.
Verweerder daarentegen had zich, als professionele en op dit terrein bij uitstek deskundig te achten dienstverlener, rekenschap moeten geven van de geenszins denkbeeldige kans dat zich ook langdurige koersdalingen zouden voordoen in de omvang waarin deze zich daadwerkelijk hebben voorgedaan.
3.3.7. Bovendien vloeit uit de wijze waarop verweerder de effectenlease-overeenkomst tot stand heeft doen komen voort dat hij zich in de onmogelijkheid heeft gebracht om na te gaan of er in individuele gevallen geen wanverhouding zou ontstaan tussen de betalingsverplichting die zijn wederpartij op zich nam en diens inkomens- en vermogenspositie. Dat is niet in overeenstemming met de zorgvuldigheid die van verweerder als effecteninstelling gevergd diende te worden, mede omdat verweerder zich bij het aanbieden van het effectenleaseproduct heeft gericht tot een breed publiek en verweerder bij het sluiten van de overeenkomsten geen enkele beperking heeft aangebracht ten aanzien van de omvang van de betalingsverplichtingen die zijn wederpartijen op zich konden nemen.

huren per contract voor een bepaalde tijd, soms met koopoptie na afloop van de huurtermijn