Ik kon het even niet laten. Na de tomeloze energie die ML aan de dag legt uit het zelfde tijdschrijft een stuk over de graai cultuur die in 2002 reeds opviel.
http://www.ci.nl/mca/pdf/2002/mca3.pdf
Verborgen dirty surplus’:
opties op aandelen
Recentelijk is een sinds lang gevoerde discussie weer opgelaaid: ondernemingen geven een onjuist beeld van de winst door de wijze waarop zij aandelenopties behandelen. 1 Het heikele punt dat door commentatoren wordt aangeroerd, is dat opties die aan medewerkers worden toegekend niet of onvolledig als personeelskosten
worden opgevoerd in de winst- en verliesrekening. De vraag die zich aandient is: moet dit dan?
De optie die wordt toegekend is vaak ‘at the money’. Uiteraard is het de bedoeling dat de medewerker met de optie op het ondernemingsaandeel in zijn bezit een prikkel krijgt om de optie ‘in the money’ te brengen, waarmee hij gelijktijdig de waarde van de onderneming en zijn eigen welvaart verhoogt. Zo gauw als
de optie zich ‘in the money’ beweegt, vertegenwoordigt de optie een waarde.
Dit betekent dat de onderneming kosten moet maken om de optierechten van de werknemer gestand te doen.
Op dit moment wordt de verstrekking en verwerking van opties veelal als een financieringstransactie behandeld. Daarmee maskeren de ondernemingen echter de operationele beslissing over de beloning van
de managers. De financieringstransactie bestaat eruit dat (a) het aandelenkapitaal wordt uitgebreid met het aantal uitgeoefende opties of (b) eigen aandelen worden ingekocht en doorgegeven aan werknemers, of (c) een combinatie van (a) en (b). In geval (b) blijft het aantal uitstaande aandelen gelijk. De operationele
beslissing bestaat eruit dat een beloning aan medewerkers in het vooruitzicht wordt gesteld bij een vastgelegde ondernemingsperformance. Het argument dat managers vaak aanhalen voor de huidige behandeling van opties is dat de verstrekking van ‘at the money’-opties geen feitelijke uitbetaling aan medewerkers met zich meebrengt. Om deze bewering op juistheid te kunnen beoordelen maak ik de volgende vergelijking. Met een manager wordt de volgende bonusafspraak gemaakt:
[1] 10% (werkelijke winst - € 10 miljoen)
Moet een uitkering op basis van deze formule wel of niet in de winst- en verliesrekening worden verwerkt?
Het antwoord luidt ja! Namelijk op het moment dat blijkt dat de medewerker aanspraak kan maken op zijn recht (winst > € 10 miljoen) dient de onderneming (volgens GAAP) de verplichting in de balans op
te nemen en dient de onderneming de bonus als personeelskosten in de winst- en verliesrekening te verantwoorden.
De ‘optie’ die hier wordt verstrekt, is aan het begin van de periode ver ‘out of the money’ omdat de winst dan nog nul is. Op het moment dat de normwinst wordt overschreden, ontstaan een verplichting
(balans) en kosten (winst- en verliesrekening). De afspraak is gemaakt en de onderneming zal de consequentie van de operationele beslissing in de daarvoor aangewezen winst- en verliesrekening verantwoorden.
Er is geen manager in de onderneming die het in zijn hoofd zou halen de uitgekeerde bonus anders dan als personeelskosten te behandelen.
Nu de optie op aandelen. De onderneming maakt met de medewerker de afspraak dat deze een bonus mag claimen bij de onderneming indien de marktwaardering de uitoefeningsprijs overstijgt. Per verstrekte
optie kan men de functie als volgt voorstellen: 2
[2] 100% (aandelenprijs - uitoefeningsprijs)
Wanneer we deze functie [2] met de
winstbonusformule [1] vergelijken is het moeilijk een verschil tussen deze afspraken te onderkennen. Het is eerder de vraag: moet er wel een aparte regel (wet, GAAP, Raad
voor de Jaarverslaggeving) voor opties worden vastgelegd als de overeenkomst zo evident is? In de huidige
praktijk is het aan de onderneming om te besluiten dat de optie als kosten wordt behandeld en of deze kosten via de winst- en verliesrekening worden verantwoord. Dat is onbegrijpelijk in het licht van bovenstaande vergelijking. Men zou kunnen redetwisten over de vraag of de optieafspraak moet worden gemeld bij de uitgifte van de optie (zoals verplicht naar FASB Statement No. 123). Er kan echter geen twijfel bestaan over het ontstaan van personeelskosten zo gauw opties ‘in the money’ komen (zoals FASB No.
123 niet voorschrijft!). Verwerking van deze kosten als financieringstransactie creëert een zo geheten ‘verborgen
dirty surplus’: kosten die buiten de winst- en verliesrekening om in de balans worden verwerkt.
Deze situatie raakt het hart van het accrual beginsel van accounting, namelijk het all-inclusive-concept of
income. Investment banken omarmen het all-inclusive-concept in toenemende mate.
Controllers en accountants doe je werk!1 Zie NRC Handelsblad, d.d. 11 mei 2002, pagina 13.
2 Ik veronderstel dat elke verstrekte optie recht geeft op de aankoop van een aandeel.
Het resultaat van bovengenoemde excesssen hebben we gezien bij de KPN
Scheepbouwer die op een maandag
3,6 miljoen euro door opties om te zetten en dezelfde dag te incasseren door "enkele" van zijn aandelen de verzilveren.
je gaat er behoorlijk van over je nek wat een graaiers. Dit terwijl de KPN vrijwel failliet was in 2003.
Zet hem op ML. je wordt nog de bekenste Belgiesche Nederlander van het Jaar 25??
