Column: Dekselse Dexia
Gepubliceerd op donderdag 30 december 2004
Onlangs heeft de rechtbank in Utrecht in een zogenaamde aandelenlease-zaak een belangwekkende uitspraak gedaan. Jurist mr. Bob L. den Boer gaat in op de consequenties voor gedupeerden.
De aanbieder, Aegon-dochter Spaarbeleg, heeft volgens de rechtbank gefaald in haar zorgplicht en heeft daardoor onrechtmatig gehandeld. Maar ... de aanbieder is niet veroordeeld tot het betalen van schadevergoeding.
Gedupeerden kunnen tegen (voormalige) aanbieders van aandelenlease producten, zoals Dexia en Spaarbeleg, een aantal klachten inbrengen. Eén daarvan is het schenden door de aanbieders van de zorgplicht. De wet legt in een aantal wetten en regels aan de aanbieder de plicht op om onderzoek te doen naar kenmerken van de aspirant deelnemer, de zogenaamde zorgplicht. De aanbieder dient onderzoek te plegen naar de achtergronden en beweegredenen van de deelnemer, bijvoorbeeld: Hoe oud is de deelnemer? Wil hij wel beleggen of liever sparen? Hoeveel ervaring heeft hij met beleggen? Wat is zijn doel? Maar tot de zorgplicht hoort ook het stellen van vragen als: Wat is de financiële positie van de deelnemer? Wat betekent een doemscenario voor hem? Is hij zich dat bewust?
Financieel plafond
Leeftijd en ervaring zijn dus criteria voor de mate van zorgplicht: een jonge man van twintig die net een jaar werkt en geen idee heeft wat beleggen eigenlijk is, heeft meer zorg nodig dan een veertiger die al een aandelenpakket heeft. Maar bij een dertiger met drie opgroeiende kinderen en een duur huis, die waarschijnlijk aan zijn financiële plafond zit, is een vergaande zorgplicht een vereiste. En voor iemand van 75 jaar gebiedt de zorgplicht waarschijnlijk dat de aanbieder het kopen van het product ten sterkste af dient te raden. Zo is er dus in ieder geval een andere afweging nodig ten aanzien van de mate van zorg.
Dit onderzoek in het kader van de zorgplicht is door de aanbieders bij het op de markt brengen van aandelenlease-producten in het geheel niet, danwel onvoldoende, gepleegd en de rechtbank heeft nu vastgesteld dat dit onrechtmatig is.
Goed nieuws voor de gedupeerden: hoewel nog beroep tegen deze uitspraak mogelijk is en hoewel de uitspraak alleen tegen Spaarbeleg is, niet tegen de andere aanbieders zoals Dexia, lijkt het net rond de aanbieders van aandelenleaseproducten zich verder te sluiten. Indien de aanbieder vóór het afsluiten van het contract niet voldaan heeft aan zijn zorgplicht dan heeft hij in principe onrechtmatig gehandeld en is hij schadeplichtig. Maar wat is de schade?
Individuele zaak
De rechtszaak was aangespannen door een belangengroep van gedupeerden, een collectieve actie dus. Maar, en nu komt de aap uit de mouw, de rechtbank heeft bepaald dat het vaststellen van de hoogte van de schade een individuele zaak is. De redenering is als volgt: het niet voldoen aan de zorgplicht levert een onrechtmatige daad op. Uit dien hoofde is de aanbieder schadeplichtig. Maar de hoogte van de schadeplicht heeft te maken met de mate van de inbreuk op de zorgplicht. En de omvang, de mate, van de zorgplicht is volgens de rechtbank, casuïstisch: dit betekent dat dat wordt bepaald door de kenmerken van iedere deelnemer afzonderlijk. De mate van onzorgvuldigheid en de daaruit vloeiende schadevergoeding kan alleen maar individueel worden bepaald.
Hoe nu verder? Voor de gedupeerden betekent deze uitspraak dat collectieve actie niet genoeg is: zij moeten hun zaak individueel voor de rechter brengen om de hoogte van hun schadevergoeding te laten bepalen. Ook voor gedupeerden die niet aangesloten zijn bij een belangengroep is het zeer aan te raden om een gang naar de rechter op te starten. Immers, bij het vaststellen van de hoogte van de schadevergoeding dient een afweging gemaakt te worden in welke mate de aanbieders de zorgplicht geschonden hebben.
Illusie
Gezien de starre en onbuigzame houding van de aanbieders tot nu toe is het een illusie om te verwachten dat de aanbieders zich in dit kader redelijk op gaan stellen: een rechter zal dus in ieder individueel geval moeten uitmaken wat redelijk is. Omgekeerd is voor de gedupeerden de kans om een dergelijk proces te winnen aanzienlijk toegenomen. Daarmee is ook de kans om bij verlies veroordeeld te worden in kosten van de tegenpartij evenredig geslonken. Het lijkt tijd voor actie!
Dit artikel is geschreven door mr. Bob L. den Boer, jurist en aangesloten bij XS 2 Justice Network
http://www.planet.nl/planet/show/id=219 ... /sc=a7d85e
Grt DEXO_AEGO