[ archief ] Gevolgen

[Langhaar]

Opinie: Werken zonder loon - Peter de Haan, projectcoördinator lokaal beleid bij de vakcentrale FNV. Dit artikel is geschreven op persoonlijke titel.
Er is een oud begrip (gestoken in een nieuw jasje) de sociale zekerheid in geslingerd: werken voor je uitkering. Positief verwoord als “werken met behoud van uitkering”. Gemeenten zijn dolenthousiast: “Dit is wat we zochten: niks thuis achter de geraniums zitten, laat die handjes maar wapperen!”. De vraag is echter of we hier echt zo blij mee moeten zijn, immers ook het motto “werk boven inkomen” heeft zo zijn grenzen.
Het idee ‘werken met behoud van uitkering’ is afkomstig van de ‘reïntegratie-industrie’. Deze reïntegratie-industrie bestaat uit bureaus die als doel hebben mensen zonder werk te begeleiden naar werk. Werken met behoud van uitkering is voor deze bureaus één van de manieren om de afstand tot arbeidsmarkt te verkleinen. Immers als mensen te lang geen werk hebben gehad ontbreekt het hen vaak aan werkritme om weer echt aan de slag te gaan. Het is dan verstandig als mensen eerst onder begeleiding ' werken aan een goed werkritme'. Het idee is dan dat mensen na dit traject doorstromen naar een gewone baan. Dit laatste gebeurde echter vaak niet. Werkgevers zien sociale werkplaatsen immers niet als een ideale kwalificatie voor nieuwe werknemers.
Het idee ‘werken met behoud van uitkering’ sluit wel goed aan bij een landelijke trend. In deze landelijke trend wordt een uitkering niet langer gezien als recht, maar als een gunst waar iets voor terugverlangd mag worden. Laten we eerlijk zijn, ‘voor wat, hoort wat’ is klinkt als common-sense. Daarnaast wordt tegenwoordig niet het lage inkomen, maar inactiviteit als grootste probleem gezien van de bijstandsuitkering. Deze inactiviteit kan worden tegengegaan door mensen te laten werken met behoud van uitkering. Zo is ook de eigenaardige idee ‘gedwongen vrijwilligerswerk’ ontstaan. Immers het werk dat nu vaak blijft liggen omdat het niet lukt om vrijwilligers te vinden (thee schenken in bejaarden tehuizen etc) kan toch prima door bijstandsgerechtigden worden gedaan? Bijstandscliënt wordt uit diens sociale isolement gehaald, en allemaal nuttige taken die nu blijven liggen worden vlijtig verricht. Kortom: iedereen gelukkig!
Of toch niet? Laten we eens praktisch beginnen bij het idee ‘gedwongen vrijwilligerswerk’. Lijkt leuk, gratis werk voor het maatschappelijk belang zonder dat je het risico loopt van gebrekkige belangstelling. Maar dit heeft echter wel de nodige gevolgen! Organisaties die gebruik maken van vrijwilligers en dus altijd werken met gemotiveerde mensen zullen moeten omschakelen naar mensen die vaak juist niet uit zichzelf gemotiveerd zijn. Er zal een hele structuur moeten worden ontwikkeld die uitgaat van dwang en straf. Zit de zachte vrijwilligerssector hier om te springen? En wat houd dat in voor hulpbehoevenden die afhankelijk zijn van deze ‘vrijwillige’ arbeid?
Maar dit is zeker niet het enige. Wie goed kijkt, ziet dat gemeenten vaak ook taken door uitkeringsgerechtigden willen laten doen die niet tot het traditionele vrijwilligersveld behoren. Het gaat bijvoorbeeld om het schoonmaken van parken en plantsoenen of het verrichten van productiewerk. Ook zullen met hetzelfde gemak functies als stadswacht, schoolconciërge en tramconducteur gauw in beeld komen van de nieuwe systematiek van tewerkstelling. Is er wat mis mee, dat deze taken worden vervuld? Nee, natuurlijk niet! Er is niks mis mee als iemand om 7 uur opstaat om kaartjes te controleren. Waar wel wat mis mee is, is dat deze man/vrouw na 8 uur noeste arbeid thuiskomt en alsnog bezoek krijgt van de “tandenborstel controle” van de gemeentelijke sociale dienst. Er is wel wat mis mee als iemand voltijd maatschappelijk nuttige arbeid verricht maar dit niet wordt beloond met een normaal loon!
Voor velen klinkt ‘werken met behoud van uitkering’ positief in de oren, maar het heeft een heel negatief, en verzwegen, gevolg. Werken met behoud van uitkering is namelijk meestal ook werken zonder loon. Niks minimumloon, niks cao-afspraken; in plaats daarvan een dictaat van de gemeente in ruil voor een inkomen dat zwaar onder de armoedegrens ligt. Zo dreigen we voor veel beroepen van de standaard van het cao-loon, via de ‘Melkertbaan’ af te glijden naar werken onder het minimum als nieuwe normale situatie. Is dat waar we 100 jaar sociale (vakbonds)strijd voor hebben gevoerd?
Kortom, je mag van mensen die een uitkering aanvragen best verlangen dat ze hun best doen om werk te vinden. Het is ook prima om mensen te stimuleren vrijwilligerswerk te verrichten en bijvoorbeeld vijftigplussers die zich op die manier maatschappelijk verdienstelijk maken, te vrijwaren van de sollicitatieplicht. Het is natuurlijk helemaal mooi, als gemeenten bijstandsmiddelen inzetten als loonkostensubsidie om volwaardige banen te generen die de vrije markt laat liggen. Maar dan wel graag ‘echte’ banen tegen een echt loon op cao-niveau. Immers ook mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt verdienen een volwaardige plek in onze samenleving.

[donn@]

functies als stadswacht, schoolconciërge en tramconducteur gauw in beeld komen

In de eerste plaats denk ik dat het veel mensen een stukje eigenwaarde geeft als ze weer aan het werk kunnen.
Waar ik tegen ben is dat daar banen voor gecreeerd zouden worden in beroepen die we normaal als reguliere beroepen beschouwen. Want dan zouden de mensen die nu bv tramconducteur zijn straks in de bijstand komen en dan hun baan terugkrijgen, maar dan tegen een veel lager salaris. Nee ik denk niet dat we hiervoor banen zouden moeten nemen wat nu een gewoon beroep is.
Ik besef terdege dat er iets aan uitkeringen gedaan moet worden omdat we zo ook niet door kunnen gaan maar we moeten niet een gat gaan graven om het andere gat te dichten. Daar schiet niemand iets mee op.

[Sunbow]

Het is nog erger. Als je vrijwilligerswerk doet, dan krijg je vaak een reiskostenvergoeding om van en naar je vrijiwlligerswerk te komen (+als je geluk hebt soms een bloemetje, VVV-bon, interesante cursusjes, etc)
In een werkervaringstraject moet men werken op uitkeringsniveau zonder dat er zelfs maar reiskostenvergoeding tegenover staat. Cursussen ed zijn voor re-integratiebedrijven vaak te duur, dus beperkt men zich tot motivatie-activatie en/of sollicitatietrainingen in zo groot mogelijke groepen(=meer winst voor het bedrijf).