[ archief ] erven van schoonouders als partner overleden is

[miekie]

Vorig jaar is mijn man overleden. Jaren voor ons huwelijk is zijn vader overleden, zijn kinddeel kon pas opgeeist worden als ook zijn moeder zou overlijden. Mijn schoonmoeder blijkt nu ongeneeslijk ziek en mijn schoonzus denkt dat ik het deel van mijn man in de erfenis zal krijgen, er is echter niets in een testament vastgelegd. Heb ik wettelijk gezien ergens recht op, of is dit vervallen door het overlijden van mijn man? Wij hebben geen kinderen.

[gravedigger]

Ik denk van niet. Als schoondochter zit je niet in de "rechte" lijn!

[SJZ]

Als schoondochter zit je niet in de "rechte" lijn!

Nee, maar de overleden man zit wel in de rechte lijn. Wat hij voor zijn dood al geërfd heeft gaat naar zijn vrouw (ook al is het nog niet uitbetaald). Dus het erfdeel van vader gaat nu naar de schoondochter toch?

Nu moeder is overleden erft de overleden man van haar niet meer.

Overigens is het een gek verhaal: er is geen testament, maar de man kon zijn kindsdeel niet opeisen. Waarom niet? Tot 2003 kon (vaak zelfs: moest) dat wel. Het uitstellen van het opeisen (wat hier dus kennelijk het geval is) kon alleen bij testament (wat hier dus kennelijk niet het geval is). Erg tegenstrijdig.

[cygnum]

Beste Miekie,

Ik zal proberen hier een oplossing voor te geven. Ik moet u wel zeggen dat ik geen expert ben op dit gebied, hoewel ik wel bekend ben met het erfrecht omdat ik dit als student Nederlands recht in mijn opleiding heb gehad.

U geeft zelf aan dat er geen testament is, wat inhoudt dat het versterferfrecht geldt. In art. 4:10 lid 1 BW worden als eerst de (niet van tafel en bed gescheiden) echtgenoot van erflater met diens kinderen als erfgenaam genoemd. Uw overleden man is een van die kinderen. Lid 3 stelt dat alleen degene die in een familierechtelijke betrekking staat tot de erflater, tot bloedverwanten worden gerekend. Dit houdt dus in dat u, omdat u aangetrouwd bent, op grond van art. 4:10 BW geen recht heeft op het kindsdeel.

Daarnaast rijst de vraag of het dan mogelijk is op grond van plaatsvervulling (art. 4:12 BW). Ook hier geldt dat alleen iemand die een familierechtelijke betrekking staat tot de erflater gebruik kan maken van plaatsvervulling. Dit houdt dus in dat u inderdaad wettelijk gezien geen recht hebt op een erfdeel.

Ook in de literatuur en jurisprudentie heb ik op het eerste gezicht niets gevonden wat in uw voordeel zou kunnen werken. Ik ben dan ook bang dat ik u moet teleurstellen. Er is echter een ding waar ik geen antwoord op kan geven: is het mogelijk dat het kindsdeel als vordering overgaat op de echtgenoot? Eerlijk gezegd denk ik het niet, omdat dit een omzeiling van erfrechtelijke stelsel zou betekenen.

@SJZ: het opeisen is niet mogelijk op grond van art. 4:13 lid 3 BW: "ieder van de kinderen verkrijgt als erfgenaam van rechtswege een geldvordering ten laste van de echtgenoot, overeenkomend met de waarde van zijn erfdeel. Deze is opeisbaar wanneer de echtgenoot a) failliet is of b) overleden is". Het opeisen kan dus pas na overlijden van beide ouders.

[kweenie]

cygnum, het gaat hier niet om de vraag of de schoondochter nu van de moeder gaat erven (wat m.i. niet het geval is). Het gaat om de vraag of de schoondochter na het overlijden van de moeder de geldvordering die de zoon had op de moeder (vanwege de erfenis van het kindsdeel van vader) mag opeisen. Volgens mij heeft de schoondochter bij het overlijden van de zoon ook deze geldvordering geerfd. En de schoondochter heeft na het overlijden van de moeder dus volgens mij wel recht op het uitbetalen van dit kindsdeel.

[cygnum]

Dat was precies het gedeelte waar ik niet zeker over was. De reden waarom ik bovenstaande heb uitgewerkt is omdat dit laat zien hoe het versterferfrecht in elkaar zit, en dat alleen bloedverwanten kunnen erven. Aangezien op deze manier het versterferfrecht wordt omzeild, lijkt mij dat dan ook niet logisch. Ik kan niet met zekerheid zeggen of dit type vordering overdraagbaar is. Aan de ene kant is er dan sprake van indirect erven, maar aan de andere kant zou het ook een vordering kunnen zijn die in de gemeenschap valt. Mijn advies is om iemand met ervaring in dit soort zaken te raadplegen.

[SJZ]

Het opeisen kan dus pas na overlijden van beide ouders.

Precies, en de vader is overleden, en de moeder zal waarschijnlijk over afzienbare tijd overlijden. Dan kan het kindsdeel opgeëist worden. Daarover gaat de vraag.

Verder citeert u uit de wet zoals die sinds 2003 geldt. Voor 2003 was het bij afwezigheid van testament zo dat de kinderen direct hun erfdeel kregen. Als die man dat toen niet ontvangen heeft, dan heeft hij toch gewoon een vordering op zijn moeder (die nog een schuld af moet lossen)? Alle vorderingen die hij had of het nu op moeder, een geldlener, de bank of wie dan ook is zitten in zijn boedel en zijn naar zijn vrouw overgegaan.

Het verhaal doet mij vermoeden dat de vader al voor 2003 is overleden. En dan rijst dus de vraag: waarom is die vordering pas na het overlijden van moeder opeisbaar?

is het mogelijk dat het kindsdeel als vordering overgaat op de echtgenoot? Eerlijk gezegd denk ik het niet, omdat dit een omzeiling van erfrechtelijke stelsel zou betekenen

Lijkt me niet, dat kindsdeel is gewoon een vordering die kan overgaan naar een erfgenaam. Erfopvolging is een overgang onder algemene titel.

Plaatsvervulling heeft er allemaal niks mee te maken.

[marcel75]

@Cygnum,
Ik ga er van uit dat je het tentament erfrecht wel hebt gehaald, maar met een mager 6-je.

Plaatsvervulling speelt alleen als een kind is vooroverleden. Aangezien eerst (schoon)vader overleed en daarna het kind, is er geen sprake van plaatsvervulling.

Inderdaad zijn ook na 2003 nog steeds langstlevende en kinderen erfgenaam, maar de kinderen krijgen op grond van de wettelijke verdeling,een in beginsel niet opeisbare vordering op de langstlevende (wilsrechten laat ik even rusten).

Ook mij is het nog niet helemaal duidelijk hoe de vordering van de vorig jaar overleden echtgenoot is ontstaan. Als er geen testament was, was hij erfgenaam volgens het oude recht en dus mede-eigenaar van de nalatenschap. Ik sluit echter niet uit dat na het overlijden van vader er een verdeling van de nalatenschap bij de notaris is geregeld op grond van welke verdeling alle goederen aan moeder zijn toebedeeld en dat toen de kinderen een vordering op moeder hebben gekregen wegens onderbedeling.

Maar met of zonder verdeling, het deel van de vorig jaar overleden echtgenoot is nu vererft en dus heeft de vraagsteller nu een vordering op haar schoonmoeder welke (onder meer) opeisbaar is bij haar overlijden.