Radar

Achtergrond
Visvetzuren (EPA + DHA) worden vaak in verband gebracht met een verlaagd risico op hart-en vaatziekten. Consumptie van vis wordt echter ook vaak in verband gebracht met een verhoogde inname van kwik, PCBs en dioxines. Deze stoffen zouden de kans op chronische ziekten (kanker & hart-en vaatziekten) kunnen verhogen en daarmee het beschermende effect van de visvetzuren teniet doen of zelfs zorgen voor een verhoogde kans op deze ziekten.

Eind 2006 heeft de "Harvard Medical School" een artikel geplaatst waarin een overzicht wordt gegeven van studies uit de literatuur t/m april 2006. In dit artikel wordt een samenvatting gegeven van studies die onderzoek hebben gedaan naar a) inname van vis/visolie in relatie tot hart-en vaatziekten, b) het effect van methylkwik op hart-en vaatziekten in volwassenen, en c) het effect van dioxines en PCBs in vis op de gezondheid.
Bron: Mozaffarian D, Rimm EB. Fish intake, contaminants, and human health: evaluating the risks and the benefits. JAMA. 2006 Oct 18;296(15):1885-99. Link: http://jama.ama-assn.org/cgi/content/full/296/15/1885

Ik geef nu een korte samenvatting van dit artikel:



Vis in relatie tot hart-en vaatziekten
Een overzicht van de literatuur (prospective & randomized studies) laat zien dat inname van vis of visolie het risico om te overlijden aan hartziekten laat dalen (figuur 1 + 2).
Vergeleken met geen inname van vis laat een matige inname van visolie (250-500 mg EPA + DHA per dag) het risico met 25% of meer dalen in studies. Hogere innames laten geen verdere daling in het risico om te overlijden zien.
Het beschermende effect bij inname tot 250 mg per dag is zelfs 36% (95% CI; 20%-50%) wanneer naar het gemiddelde van alle studies wordt gekeken.
Het zou kunnen dat vis een matig beschermed effect heeft op andere cardiovasculaire aandoeningen, maar dit effect is minder overtuigend dan dat op hartziekten (tabel 1)
Figuur 1: http://jama.ama-assn.org/cgi/content-nw ... JCR60006F1
Figuur 2: http://jama.ama-assn.org/cgi/content-nw ... JCR60006F2
Tabel 1: http://jama.ama-assn.org/cgi/content-nw ... JCR60006T1

Kwik.
Kwik is een zwaar metaal uit natuurlijke en niet-natuurlijke bronnen. Deze inorganische vorm van kwik wordt slecht door het lichaam opgenomen bij inname. Daarentegen wordt de organische vorm "methylkwik" wel goed openomen door het lichaam en actief vervoerd naar de weefsels.
Een overzicht van de hoeveelheden gifstoffen, en visvetzuren in verschillende soorten vis vind je in tabel 2.
Tabel 2: http://jama.ama-assn.org/cgi/content-nw ... JCR60006T2

Het effect van methylkwik op hart- en vaatziekten.
Verschillende studies hebben gekeken naar de relatie tussen de blootstelling aan methylkwik en het risico op hart-en vaatziekten. De gevonden effecten zijn tegenstrijdig en geven geen overtuigend bewijs van een toxisch effect van kwik op hart-en vaatziekten (figuur 3).
Het is belangrijk om te weten dat in de 2 studies waarin wèl een hoger risico van kwik op deze ziekten werd gevonden, het netto effect van vis consumptie nog steeds een beschermend effect laat zien.
Figuur 3: http://jama.ama-assn.org/cgi/content-nw ... JCR60006F5

PCBs en dioxines
Dierstudies laten zien dat PCBs en dioxines mogelijk kanker veroorzaken.
Voor volwassenen zijn de voornaamste bronnen van PCBs en dioxines: rundvlees/kip/varkensvlees (34%), zuivel (30%), groenten (22%) vis (9%), en eieren (5%). Voor kinderen zijn deze waarden vergelijkbaar.
De hoeveelheid PCBs en dioxines in zalm zijn vergelijkbaar met die in ander voedsel (tabel 2). Zalm bevat echter ook aanzienlijke hoeveelheden vetzuren (EPA & DHA).

Wanneer zalm zou worden geconsumeerd in een hoeveelheid die 1000 mg EPA & DHA per dag zou leveren zou deze over een periode van 70 jaar in een groep van 100.000 mensen zorgen voor 24 (gekweekte zalm) of 8 (wilde zalm) extra doden door kanker. Daarentegen zou dit resulteren in 7.125 minder doden door hartziekten. Voor gekweekte zalm zou het netto beschermende effect 100-370 x zo sterk zijn. Voor wilde zalm zou dit effect 300-1.000 x zo sterk zijn.

Verder laten studies die de inname van vis in relatie tot kanker onderzochten, weinig bewijs zien van een effect op deze ziekte. Bron: MacLean CH, Newberry SJ, Mojica WA, Khanna P, Issa AM, Suttorp MJ. Effects of omega-3 fatty acids on cancer risk: a systematic review. JAMA. 2006 Jan 25;295(4):403-15. Link: http://jama.ama-assn.org/cgi/content/ab ... f_ipsecsha

Samenvatting
Matige inname van vis (1-2 x per week) laat de kans om te overlijden aan hartziekten dalen met 36% (95% CI; 20%-50%; P = < 0.001), en laat de totale kans om te overlijden dalen met 17% (95% CI; 0%-32%; P = 0.046). Inname van 250 mg EPA + DHA per dag lijkt voldoende om het risico te laten dalen. Hogere consumptie heeft hier geen verder positief of negatief effect op.
Methylkwik zou het beschermende effect van vis tegen hartziekten lichtelijk kunnen afzwakken. Personen met zeer hoge visconsumptie (meer dan 5 x per week) wordt aangeraden om inname van vissoorten die veel methylkwik bevatten te beperken.
Vissoorten die veel methylkwik bevatten zijn o.a.: tegelvis, heilbot, koningsmakreel (maar niet de atlantische makreel), mahimahi, haai, snapper, zwaardvis, tonijn (vooral de witte), en kreeft.
Levels van dioxines en PCBs in vis zijn laag en mogelijke kankerverwekkende- en andere effecten wegen niet op tegen de potentiële voordelen van vis.

Een uitzending van Tros Radar ging over dit onderwerp: http://www.trosradar.nl/index.php?id=ui ... emUid=1295

In deze aflevering was er de helft van de tijd een man aan het woord die ons met zekerheid kon vertellen dat het eten van vis helemaal niet gezond zou zijn.
Deze man is natuurliefhebber en geen wetenschapper. Voor de duidelijkheid: je hoeft geen wetenschapper te zijn om met relevante informatie te komen. Het gaat om de bronvermelding.

Wanneer we mijn bovengenoemde post zien in het licht van de uitzending van Tros Radar, mag duidelijk zijn dat de natuurliefhebber totaal niets heeft begrepen van wetenschappelijk onderzoek.

Ik vind het erg jammer dat de verslaggeefster geen kritiek heeft op de natuurliefhebber die alleen aankomt met experimenteel onderzoek in dieren, waarbij hij de onderzoeken in mensen niet heeft gelezen, niet begrijpt, of negeert.

Ook bijzonder jammer dat dezelfde verslaggeefster zich wel kritisch uitlaat tegen de toxicoloog van het voedingscentrum die probeert uit te leggen wat je in mijn vorige post kunt lezen. Namelijk dat de potentiële nadelen van vis honderden malen worden overtroffen door de bewezen voordelen!