[ archief ] Spaarhypotheek vs lineair-/annuiteitenhypotheek

[pompie]

Na het lezen van diverse posts de laatste tijd over de fiscale voorwaarden van een spaarhypotheek krijg ik eigenlijk steeds minder zin om mijn lopende spaarhypotheek (loopt 5 jaar, inkomsten zijn kleiner dan premiebetalingen) over te sluiten in een nieuwe spaarhypotheek. Nadelen zijn dat het elke keer fiscaal geruisloos over gesloten moet worden en dat de premiestortingen binnen de 1:10 bandbreedtes moeten blijven. Verder ben ik verplicht om 20 jaar te sparen. Ook zit je vaak aan een ORV vast, eventueel met extra premie voor een tussenpersoon. Eigenlijk ben je hierdoor behoorlijk gebonden.

Bij aflossen d.m.v. een lineaire of annuiteitenhypotheek heb je deze voorwaarden niet. Maar kom je dan uiteindelijk wel iets duurder uit met deze hypotheekvormen? En welke vorm is eigenlijk beter, de lineaire of annuiteitenhypotheek? Ik zit er aan te denken om toch maar voor zo`n product te kiezen. Iemand suggesties waar ik op kan letten?

Vr. groet

[Emmy75]

Tja wat beter is, is soms heel moeilijk te zeggen en hangt ook van je persoonlijke omstandigheden af en een aantal onbekende variabelen. Zoals blijf je in het huis wonen of blijft de hypotheekrente aftrek gehandhaaft, ben je wel in staat extra aflossingen te doen of niet enz.enz. Helemaal 100% zekerheid over wat op den duur het goedkoopst is, is moeilijk te zeggen.

Vaak zijn bij een spaarhypotheek de maandlasten wel wat lager, maarja aan de andere kant wordt dit pas echt goedkoper als je ook lang in je huis blijft wonen. In veruit de meeste gevallen is dit niet het geval om allerlei redenen. Zit je om allerlei fiscale redenen vast aan je spaarhypotheek en kunnen zaken als tussentijds verhuizen of exra aflossingen fiscaal onwenselijk zijn.

Enkele kenmerken van de lineaire hypotheek is dat de bruto maandlast in het begin vrij hoog zijn en gedurende de looptijd afnemen. Een vast gedeelte van je betaling wordt gebruikt voor de aflossing en de restschuld neemt in een "rechte lijn" naar beneden af. Dus als de restschuld daalt, daalt ook het rentebedrag. Een bijkomend nadeel voor starters kan zijn, dat ze juist in de eerste jaren de HRA niet volledig in de 52% schijf hebben, terwijl er wel fors rente betaald moet worden en later als er minder af te trekken valt mogelijk juist weer wel. Voordeel als je het wel kunt je betaald je de eerste paar jaar blauw maar krijgt later lagere maandlasten en mogelijk een stijgend inkomen.

Enkele kenmerken van de annuïteit is dat de bruto maandlast gelijk blijft. Uit deze annuïteitbetaling wordt de rentecomponent en aflossingscomponent betaald. In het begin betaal je dus veel rente en weinig aflossing en daalt je restschuld heel langzaam. Pas in de laatste jaren zul je de grootste sprongen in de aflossing maken omdat dan de rentecomponent pas laag is.
Netto echter is dit een ander verhaal. In het begin heb je dus veel HRA en later nog maar heel weinig. Bij gelijkblijvend inkomen (lees: belastingtarief) stijgt de netto maandlast juist. En bij salarisstijgingen waardoor je meer in een hogere schijf hebt, is er weer steeds iets minder om in die hogere schijf af te trekken (dus vergelijkbaar met de lineaire hypotheek).

Bij beide vormen (lineair en annuïteit) ben je doorgaans wel veel flexibeler in het verhuizen door fiscale gevolgen en kan het extra aflossen veel meer aantrekkelijk zijn.

[Fiesiekus]

Vergeet ook niet de invloed van de inflatie; een € van nu is meer waard dan een € over 30 jaar. Bij een lineaire hypotheek los je dus vooral af met dure €'s; bij annuïteitenhypotheek vooral met de goedkope €'s van over 30 jaar.

@pompie: je zegt te willen overstappen van de ene spaarhypotheek naar de andere spaarhypotheek? Ik neem aan dat je wilt overstappen naar een bankspaarproduct?
In dat geval zou je moeten laten doorrekenen door de verzekeringsmaatschappij wat de fiscale rekening zou zijn en hoeveel je overhoudt om op de nieuwe bankspaarrekening te storten.

Dan kan je gaan kiezen tussen lineair-, annuïteiten of bankspaarhypotheek.

Wij willen je graag helpen als we de harde getallen weten.

[SJZ]

Vergeet ook niet de invloed van de inflatie; een € van nu is meer waard dan een € over 30 jaar.

Ja, dat zijn van die gladde praatjes die ik vaak lees van snelle hypotheekverkopers. Maaaar ...... er staat meestal zoiets bij als: "en als uw loon meestijgt met de inflatie". Want dát is nog maar de vraag. Het afgelopen jaar was de inflatie hoger dan we in lange tijd gewend waren, maar de loonstijgingen waren lager dan we in lange tijd gewend waren. DUS is het helemaal niet makkelijker geworden om af te lossen. Integendeel: als de inflatie hoog is en je loon stijgt niet mee, dan wordt iedere euro juist ZWAARDER om af te lossen. (en dan ben ik weer blij dat mijn spaargeld niet op de bank staat waar inflatie het opvreet, maar in stenen zit).

Tot zover even de hypotheekverkooppraatjes van Fiesiekus tegenspreken.

[Fiesiekus]

[Want dát is nog maar de vraag. Het afgelopen jaar was de inflatie hoger dan we in lange tijd gewend waren, maar de loonstijgingen waren lager dan we in lange tijd gewend waren.

Dus de uitzondering die de regel bevestigt. Volgens CBS: de inflatie in Nederland is in 2010 gemiddeld uitgekomen op 1,3 procent. Dit is 0,1 procentpunt hoger dan in 2009. Maak mij niet wijs dat de lonen daarbij zijn achtergebleven.

[SJZ]

De inflatie ligt inmiddels op 2,6%, dus het dubbele van de oude cijfers die jij noemt.

Maar dan nog: hoe hoog de inflatie ook is, daar heb je helemaal niks aan als particulier. Het gaat juist om die loonstijging. Stel je raakt werkloos (inkomen daalt 30%) maar de inflatie loopt gierend uit de klauwen, zeg je dan nog: sjonge, wat lekker makkelijk de hypotheek aflossen?

[Fiesiekus]

Als je inkomen 30% daalt, ben je de pineut. Maar dat ben je bij elke andere hypotheekvorm ook; sterker nog, als je IB-tarief in Box1 daalt, gaat je netto rentebestandeel ook flink omhoog. Dan ben je blij als je al zoveel mogelijk hebt afgelost.

Het is dus een aanname gebaseerd op het verleden die in de toekomst heel anders kan uitpakken. Maar niemand kan in de toekomst kijken

[pompie]

Bedankt voor de reacties. Ik heb inmiddels beter inzicht in deze soorten hypotheken. Ook mede dankzij enkele berekeningen van Fiesiekus, waarvoor dank.

[Fiesiekus]

Graag gedaan!

[kweenie]

Wat ik mij vooral afvraag is waarom je je spaarhypotheek zou willen oversluiten. Als je een goede, bewuste, keuze maakt voor een bepaalde hypotheek dan zou je die niet na 5 jaar alweer hoeven over te sluiten.

Bij een spaarhypotheek zit er vaak een ORV 'ingebakken'. Bij banksparen moet je dat afzonderlijk afsluiten. Als je geen ORV wil, dan is een bankspaarhypotheek dus ook een alternatief voor de spaarhypotheek.

In bruto maandlasten komen een bankspaarhypotheek en annuiteitenhypotheek met elkaar overeen. Verschil is dat je bij annuiteiten direct aflost, en dus langzaam maar zeker minder rente betaalt. Bij banksparen blijft de lening even hoog, maar krijg je wel rente op je bankspaarsaldo. De te betalen bruto rente min de ontvangen rente is per saldo elke maand precies gelijk aan wat je bij annuiteiten aan bruto rente moet betalen. Maar omdat de betaalde rente aftrekbaar is van de belasting, betekent een hogere betaalde leenrente meer aftrek, zodat je bij banksparen een hogere aftrek houdt. De netto lasten worden bij annuiteiten daarentegen steeds hoger omdat je steeds meer aflossing betaalt en steeds minder rente.

Bij een lineaire hypotheek betaal je aan het begin relatief veel lasten en aan het einde weinig. Of dat handig is, hangt van je eigen situatie af. Als je een starter bent, dan zijn de hypotheeklasten vaak al een erg groot deel van je inkomen, zodat het niet altijd handig is om dan aan het begin nóg hogere lasten te hebben. Even een indicatie, de bruto maandlasten zijn bij een lineaire hypotheek aan het begin ongeveer 30% hoger dan bij annuiteiten of banksparen en netto is het verschil ruim 40%. Voor veel mensen is dat geen reële keuze.

Bovendien geldt voor mensen aan het begin van hun werk-carriere dat ze vaak nog wel een paar keer van baan of functie veranderen, met vaak ook een stijgend salaris. In de eerste 10 jaar van je werkende leven zal het inkomen daarom vaak toch meer stijgen dan de inflatie, zelfs als de normale loonstijging lager zou zijn dan de inflatie. Maar ook dit is natuurlijk van persoon tot persoon verschillend. Daarom is een hypotheek met aan het begin relatief lage lasten in het algemeen voor mensen die nog relatief jong zijn aan te bevelen.

Als je al wat ouder bent, dan kan het zijn dat je inkomen op termijn juist minder wordt, bijvoorbeeld als je met pensioen gaat of minder wil gaan werken. Dan kan het handig zijn om in het begin juist hogere lasten te hebben. Maar of een lineaire hypotheek dan de beste oplossing is is nog maar de vraag. Je inkomen zal namelijk vaak in sprongetjes dalen, bv. met 65 jaar, en daarvoor misschien nog een keer als je bewust korter wil gaan werken. Dan zou het handig kunnen zijn om ook je hypotheeklasten in sprongetjes te laten dalen. Dat je bv. een stuk hypotheek voor 30 jaar hebt en daarnaast een stuk tot je 65ste en daarnaast nog een stuk dat nog korter loopt. Zo kun je je hypotheeklasten precies afstemmen op de sprongetjes die je denkt te gaan maken.

Overigens kun je bij de meeste hypotheken ook tussentijds extra aflossen of storten als je geld 'over' hebt, om zo de hypotheeklasten voor de rest van de looptijd omlaag te brengen (of de looptijd in te korten).

[Fiesiekus]

Wat ik mij vooral afvraag is waarom je je spaarhypotheek zou willen oversluiten. Als je een goede, bewuste, keuze maakt voor een bepaalde hypotheek dan zou je die niet na 5 jaar alweer hoeven over te sluiten.

Ten zij er een betere hypotheekvorm blijkt te bestaan. Jammer dat je de spaarhypotheek (al dan niet op advies van een "onafhankelijk adviseur") hebt afgesloten, maar beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.

Bij een spaarhypotheek zit er vaak een ORV 'ingebakken'. Bij banksparen moet je dat afzonderlijk afsluiten. Als je geen ORV wil, dan is een bankspaarhypotheek dus ook een alternatief voor de spaarhypotheek.

Altijd ingebakken = verzekering. Waarmee je vorige vraag dus ook is beantwoord. Bovendien zijn de premies die voor zo'n ingebakken ORV worden berekend, vaak idioot hoog; een aparte is vaak veel goedkoper. Plus extra ondoorzichtige kosten die bij een spaarhypotheek er bovenop komen.

In bruto maandlasten komen een bankspaarhypotheek en annuiteitenhypotheek met elkaar overeen.

Onzin.

Bij banksparen blijft de lening even hoog, maar krijg je wel rente op je bankspaarsaldo. De te betalen bruto rente min de ontvangen rente is per saldo elke maand precies gelijk aan wat je bij annuiteiten aan bruto rente moet betalen.

Wederom onzin

Maar omdat de betaalde rente aftrekbaar is van de belasting, betekent een hogere betaalde leenrente meer aftrek, zodat je bij banksparen een hogere aftrek houdt. De netto lasten worden bij annuiteiten daarentegen steeds hoger omdat je steeds meer aflossing betaalt en steeds minder rente.

Waarmee je dus je vorige stellingen onderuit haalt.

Even een indicatie, de bruto maandlasten zijn bij een lineaire hypotheek aan het begin ongeveer 30% hoger dan bij annuiteiten of banksparen en netto is het verschil ruim 40%.

Wederom: onzin.

Daarom is een hypotheek met aan het begin relatief lage lasten in het algemeen voor mensen die nog relatief jong zijn aan te bevelen.

Dat hangt er maar vanaf welke keuze zij maken. Als zijn aan het begin in een bankspaarproduct veel premie in willen leggen, scheelt hun dat dubbel en dwars in de rest van de looptijd.

Dan zou het handig kunnen zijn om ook je hypotheeklasten in sprongetjes te laten dalen. Dat je bv. een stuk hypotheek voor 30 jaar hebt en daarnaast een stuk tot je 65ste en daarnaast nog een stuk dat nog korter loopt. Zo kun je je hypotheeklasten precies afstemmen op de sprongetjes die je denkt te gaan maken.

Wat dacht je van één sprongetje naar maandlasten 0,0...... Sprongetjes die je over 20 - 30 jaar in je carriére of persoonlijke leven denkt te gaan maken....

Overigens kun je bij de meeste hypotheken ook tussentijds extra aflossen of storten als je geld 'over' hebt, om zo de hypotheeklasten voor de rest van de looptijd omlaag te brengen (of de looptijd in te korten).

[/quote]

Kijk, dat is een goeie!!

[pompie]

Wat ik mij vooral afvraag is waarom je je spaarhypotheek zou willen oversluiten. Als je een goede, bewuste, keuze maakt voor een bepaalde hypotheek dan zou je die niet na 5 jaar alweer hoeven over te sluiten.

Bedankt voor je reactie. De reden dat ik wil oversluiten heeft te maken met het feit dat ik een subsidiewoning heb gekocht 5 jaar geleden. Dit was een bepaalde regeling waarbij ik alleen voor spaarhypotheek kon kiezen en de gemeente was in zee gegaan met een bepaalde hypotheekverstrekker. Dat was toen een prima regeling (€65.000 renteloos lenen en de woning werd onder de marktwaarde verkocht). Nu mijn RVP afloopt (in maart 2012) worden mij hele hoge rentes aangeboden door de hypotheekverstrekker. Afgelopen maand ging het bijvoorbeeld om zo`n 6,05% voor 5 jaar vast. Ik heb een berekening gemaakt voor mijzelf en ben tot de conclusie gekomen dat ik beter mijn hypotheek kan oversluiten. Hopelijk begrijp je nu beter mijn situatie.

Ik heb de indruk a.d.h.v. enkele berekeningen dat voor mijn situatie een annuiteitenhypotheek in het begin iets goedkoper is maar dat er na 5 jaar een omslagpunt zit met de spaarhypotheek. Op de lange duur is de spaarhypotheek iets voordeliger, als de HRA tenminste blijft bestaan. Ik hou dan ook rekening met zo`n €15 per maand aan ORV kosten. Denk je overigens dat de fiscale voorwaarden van de KEW worden aangepast als men beslist dat de HRA wordt afgeschaft? Het zou vervelend zijn als ik nog niet 20 jaar heb gespaard en dus niet kan aflossen terwijl de hypotheekrente niet meer aftrekbaar is.

Een voordeel van de spaarhypotheek is dat ik nu al 5 jaar aan het sparen ben en ik relatief jong ben (30 jaar). Eigenlijk zonde als ik nu op annuiteiten overstap. Ik ben van plan mijn spaarhypotheek af te sluiten voor 25 jaar omdat daarna voor mij de HRA niet meer mogelijk is.

Ik hoor graag als jullie vinden dat mijn redenaties niet kloppen of dat ik misschien iets onverstandigs doe.

[Fiesiekus]

Nu mijn RVP afloopt (in maart 2012) worden mij hele hoge rentes aangeboden door de hypotheekverstrekker. Afgelopen maand ging het bijvoorbeeld om zo`n 6,05% voor 5 jaar vast. .

Een voordeel van de spaarhypotheek is dat ik nu al 5 jaar aan het sparen ben en ik relatief jong ben (30 jaar).

Ik hoor graag als jullie vinden dat mijn redenaties niet kloppen of dat ik misschien iets onverstandigs doe.

Drie punten:

1 Zo'n voorstel is natuurlijk onzinnig, gezien de rente-%'s die voro dergelijke RVP's bij anderen gelden.

2 Dan denk ik dat je byzonder veel ORV-premie betaalt en hebt betaald. Als je ook alleengaand bent, is het de vraag voor wie die ORV nou eigenlijk dient, behalve voor de tussenperso(o)n(en) en verzekeringsmaatschappij.

3 Daar kan pas iets zinnigs over gezegd worden als we weten hoe hoog je hypotheek is, de waarde van je huis, je privé situatie, je inkomen( of Box 1 tarief) en het opgebouwde vermogen in de spaarhypotheek.

[kweenie]

Fiesiekus, volgens mij weet je weer eens niet waar je over spreekt. Kun je aangeven waarom mijn opmerkingen onzin zijn? Ik kan in elk geval wel aangeven waarom het géén onzin is.

Over spaarhypotheken:
- Er zijn tegenwoordig ook spaarhypotheken zonder ingebakken ORV. Ook kun je er bij veel aanbieders voor kiezen om een beperkte ORV te nemen (bv bij overlijden opgebouwde waarde + 10%) of juist een ‘negatieve’ ORV (lagere of zelfs geen uitkering bij overlijden).
- De premie voor de ORV is bij een goede spaarhypotheek juist lager dan van een losse ORV.
- Extra kosten zitten er bij veel (goede) spaarhypotheken ook niet ingebakken.

Banksparen vs annuïteiten:
- Bij bv 5.5% rente en een looptijd van 25 jaar kost een ton annuïteiten je bruto ong. 615 per maand. In het begin 157 euro aflossing en de rest rente, aan het einde ong 613 euro aflossing en nog maar iets van 2 euro rente. Een bankspaarhypotheek kost je óók ong. 615 per maand, maar dan 25 jaar lang ong 157 spaarinleg en de rest rente. De bruto lasten zijn dus gelijk.
- Vanwege de rente-aftrek (bv. 40%) krijg je bij banksparen de hele looptijd (zolang de renteaftrek bestaat) zo’n 180 per maand via de belasting terug. Bij annuïteiten begint de teruggave bij 180 euro, maar daalt die teruggave tot op het laatst nog maar 1 euro. De netto lasten stijgen dus langzaam maar zeker.


Pompie, ik begrijp dankzij je uitleg waarom je toen deze hypotheek hebt genomen en kan me voorstellen dat je nu wilt overstappen. En dat je nu graag in een keer een goede keuze wilt maken. Wat in jou situatie het handigste is, kunnen we zo niet zeggen. Ben je alleenstaand of niet? En ben je 'zoekend' naar een relatie of wil je juist graag alleen blijven wonen? Wil je lang in de woning blijven wonen of niet? Hoe is je financiële situatie? Hoe is je carriereperspectief? En ga zo maar door. Als ik jou was zou ik in elk geval geen product met 'ingebouwde' orv nemen, omdat je dan niet bewust zelf daarvoor (en voor de hoogte ervan) kunt kiezen. Ook kun je een eventuele losse orv makkelijk naar een andere hypotheek meenemen.

[pompie]

Banksparen vs annuïteiten:
- Bij bv 5.5% rente en een looptijd van 25 jaar kost een ton annuïteiten je bruto ong. 615 per maand. In het begin 157 euro aflossing en de rest rente, aan het einde ong 613 euro aflossing en nog maar iets van 2 euro rente. Een bankspaarhypotheek kost je óók ong. 615 per maand, maar dan 25 jaar lang ong 157 spaarinleg en de rest rente. De bruto lasten zijn dus gelijk.
- Vanwege de rente-aftrek (bv. 40%) krijg je bij banksparen de hele looptijd (zolang de renteaftrek bestaat) zo’n 180 per maand via de belasting terug. Bij annuïteiten begint de teruggave bij 180 euro, maar daalt die teruggave tot op het laatst nog maar 1 euro. De netto lasten stijgen dus langzaam maar zeker.

Als ik deze redentatie volg klopt het dan dat de annuiteitenhypotheek tijdens de start netto net zo duur is als de bankspaarhypotheek maar in de loop van de tijd netto duurder wordt t.o.v. de bankspaarhypotheek? Deze conclusie trok ik ook zelf al uit mijn berekeningen.

Mocht ik overstappen van mijn spaarhypotheek naar een bankspaarhypotheek, kan ik dan ook mijn reeds opgebouwde spaargeld fiscaal geruisloos over laten sluiten?

Bedankt voor de tips.

[Fiesiekus]

Mocht ik overstappen van mijn spaarhypotheek naar een bankspaarhypotheek, kan ik dan ook mijn reeds opgebouwde spaargeld fiscaal geruisloos over laten sluiten?

Bedankt voor de tips.

Goeie vraag. In ieder geval moet je het spaarproduct afkopen. Dan moet je aan de bank/maatschappij waar dat spaarproduct loopt en je bankspaarproduct gaat lopen, vragen of je fiscaal af moet rekenen (afh. van de Box waarin je spaarhypotheek zit).

[GJvdZ]

1 (niet onbelangrijk) aspect mis ik nog in deze discussie (maar misschien heb ik er overheen gelezen):

Bij een lineaire- en annuiteitenhypotheek begin je vanaf dag 1 met het aflossen van de schuld. Dat heeft als voordeel dat het je steeds minder kwetsbaar wordt voor prijsdalingen in de woningmarkt. En mochten er geen prijsdalingen zijn dan heb je bij verkoop van de woning meteen meer cash over dan bij een spaarhypotheek.

[CB]

Fiesiekus, volgens mij weet je weer eens niet waar je over spreekt. Kun je aangeven waarom mijn opmerkingen onzin zijn?

Ben ik eigenlijk ook wel benieuwd naar. Stellingen beoordelen als onzin is makkelijk, maar onderbouw de onzin dan ook!!!

[Fiesiekus]

In bruto maandlasten komen een bankspaarhypotheek en annuiteitenhypotheek met elkaar overeen.

Onzin.

Bruto is de maandlast bij een annuïtetenhypotheek gedurende de looptijd even hoog. Bij een bankspaarproduct is er enorme variate (1:10) in de premie inleg mogelijk, waardoor een veel grotere variatie mogelijk is. Bij één hoge inleg aan het begin, kan je aan het eind met een veel lagere inleg volstaan.

Maar stel je kiest alle jaren gelijke premie inleg dan betaal je bij een hypotheek van €100000 looptijd van 25 jaar en 4,5% rente, bij een bankspaarproduct €6670 (premie + rente) per jaar en bij een annuïteitenhypotheek €6609 (aflossing + rente) per jaar .

Bij banksparen blijft de lening even hoog, maar krijg je wel rente op je bankspaarsaldo. De te betalen bruto rente min de ontvangen rente is per saldo elke maand precies gelijk aan wat je bij annuiteiten aan bruto rente moet betalen.

Wederom onzin

De kapitaalopbouw bij een bankspaarproduct verloopt geheel anders dan de kapitaalafbraak bij een annuïteit. Daardoor is bij aanvang de bruto rentelast bij een annuïteitenhypotheek lager dan de (bruto betaalde rente - ontvangen rente) bij een BSP. Maar door de kapitaalsopbouw (rente over rente) bij de BSP-variant, slaat dat annuïteitenvoordeel om in een nadeel: je ontvangt meer rente op het BSP dan de rentedaling bij de annuïteten variant. Ik kan hier wel weer een hele rits getallen neerzetten, je kan het ook zelf in een excelsheet stoppen en kijken wat de resultaten zijn. Wel illustratief om te kijken hoe dat BSP door rente op rente groeit!

Even een indicatie, de bruto maandlasten zijn bij een lineaire hypotheek aan het begin ongeveer 30% hoger dan bij annuiteiten of banksparen en netto is het verschil ruim 40%.

Wederom: onzin.

Over de opmerking over de netto lasten: dat hangt maar helemaal van je IB-tarief in Box 1 af: daar kan je niets algemeens over zeggen. Een lineaire hypotheek begint met €8314 per jaar da's 25% hoger dan een annuïtenhypotheek in bovenstaand voorbeeld.

[EdvanWit]

De kapitaalopbouw bij een bankspaarproduct verloopt geheel anders dan de kapitaalafbraak bij een annuïteit.

Ik ben bang dat er in je berekening een foutje zit. Het verloop van de schuld (ik neem aan dat je dat bedoeld) is voor beide hypotheekvormen hetzelfde.Google even op "anderekijk.doc": Een andere kijk op Financiële Rekenkunde. Wim Pijls, Erasmus Universiteit Rotterdam. De uitleg staat in opmerking 3.